20. Yılında Avrupa Peyzaj Sozleşmesi

Türkiye sözleşmeyi 20.10.2000 tarihinde imzalamış ve “Avrupa Peyzaj Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun” 4881 no ve 10.06.2003 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisinde de kabul edilip yürürlüğe girmiştir.

 Avrupa Peyzaj Sözleşmesi, Avrupa Konseyi tarafından Avrupa Birliği ve Avrupa Birliği`ne dahil olmayan ülkelerin taraf olmasına açık bir şekilde 20 Ekim 2000 tarihinde Floransa`da imzaya açılmıştır. Güncel olarak sözleşmeye taraf 40 ülke bulunmaktadır. Türkiye sözleşmeyi 20.10.2000 tarihinde imzalamış ve "Avrupa Peyzaj Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun" 4881 no ve 10.06.2003 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisinde de kabul edilip yürürlüğe girmiştir.

Tarımda, ormancılıkta, sanayide, madencilikte üretim tekniklerinin ve bölge planlamasında, kent planlamasında, ulaşımda, altyapıda, turizm ve rekreasyonda ve daha genel bir düzeyde dünya ekonomisindeki değişimlerin, birçok durumda peyzajların dönüşümünü hızlandırdığı;  peyzajın kültürel, ekolojik, çevresel ve sosyal alanlarda kamu yararı taşıdığı ve ekonomik faaliyetler için uygun ve korunması, yönetimi ve planlaması iş olanakları yaratılmasına katkı sağlayabilecek önemli bir kaynak oluşturduğu bilinmektedir.

Bu sözleşmeyle birlikte doğal ve kültürel mirasın korunması ve yönetilmesi için uluslararası kabul gören antlaşmalar dikkate alınarak, bölgesel ve mekansal planlama ölçeğinde peyzajın kalite ve çeşitlilik yönünden işbirliğinin önemi vurgulanmaktadır.

Taraf ülkeler, Avrupa Peyzaj Sözleşmesi`nin imzalanmasıyla peyzajın korunması, yönetilmesi, geliştirilmesi ve oluşturulmasını ve bunların yapılabilmesi için peyzaj politikası üretilmesini taahhüt ederler. Taahhütlerin yerine getirilebilmesi için öncelikle bu kavramların doğru anlaşılması gerekmektedir. 

Avrupa Peyzaj Sözleşmesine göre;

1. "Peyzaj", özellikleri, insan ve/veya doğal faktörlerin etkileşimi ve eylemi sonucunda insanlar tarafından algılandığı şekliyle oluşan bir alandır.
2. "Peyzaj Politikası", uzman kamu yetkilileri tarafından peyzajların korunması, yönetilmesi ve planlanması konusunda özel tedbirler almayı amaçlayan genel prensipler, stratejiler ve rehber kuralların ifadesidir (bütünüdür).
3. "Peyzaj Kalite Hedefi", özel peyzajlar için, toplumun kendi çevresinin peyzaj özelliklerine ilişkin beklentilerin, yetkili kamu otoritelerince formüle edilmesidir. 
4. "Peyzajın Korunması", doğal oluşumu ve/veya insan eylemlerinden kaynaklanan miras değeri ile kararlaştırılan önemli ve karakteristik özelliklerinin korunması ve devamı için yapılan işlemlerdir.
5. "Peyzaj Yönetimi", sürdürülebilir gelişme açısından sosyal, ekonomik ve çevresel süreçlerin meydana getirdiği değişikliklere uyum sağlamak ve rehber olmak için yapılan bir çalışmadır; 
6. "Peyzaj Planlaması", peyzajın değerinin arttırılması, iyileştirilmesi veya oluşturulması için yapılan ileriye dönük esaslı eylemdir.

Yukarıda tanımlanan kavramlar doğrultusunda taraf olan ülkelerin yerine getirmesi gereken ödev ve özel tedbirler sözleşmede açık bir şekilde sıralanmıştır. Bu özel tedbirleri; ülke peyzajının tanımlanması, nitelikli insan yetiştirilmesi, duyarlılığın artırılması, peyzajın koruma, yönetim ve planlanması konusunda peyzaj politikası üretmek olarak genel başlıklar halinde sıralayabiliriz. 

Unutulmamalıdır ki, Uluslararası sözleşmeler, Türk iç hukuku açısından kanun hükmündedir. Dolayısıyla Avrupa Peyzaj Sözleşmesi`nin gerekliliklerinin yerine getirilmesi de ekolojik, ekonomik ve sosyal açıdan olduğu kadar yasal olarak da gereklidir zorunludur. 

TMMOB Peyzaj Mimarları Odası olarak Avrupa Peyzaj Sözleşmesi`nin 20. yılında tekrar hatırlatmak isteriz ki peyzaj; toplum refahı, ekonomik gelişimi, ekoloji, biyoçeşitlilik ve verimlilik açısından hayati öneme sahiptir.

Avrupa Peyzaj Sözleşmesinin imzacısı olan ülkemizde, sözleşmenin gerekliliklerinin yerine getirilmesinin ilk şartı Peyzaj Mimarlığı meslek disiplini mensuplarının, peyzaj planlama ve tasarım süreçlerinin her aşamasında (ülkesel ve bölgesel stratejik peyzaj planlamasından peyzaj rehabilitasyonuna, tasarımdan uygulamaya , mesleki denetimden uygulama kontrolüne  hatta bakım işletme dönemine kadar) istihdam edilmesi ve görev alması zorunluluğudur. 

Bu vesile ile Avrupa Peyzaj Sözleşmesi`nin 20. Yılını kutluyor ve ülkemizin gelecek kuşaklara aktarılması açısından çok önemli olan bu sözleşmenin  ülkemizde işlerliğinin sağlanması için; konu ile ilgili tüm kamu ve özel kuruluşlarla, akademi ve ilgili tüm paydaşlar ile işbirliği yapmaya hazır olduğumuzu kamuoyuna bir kez daha saygılarımızla bildiririz. 

TMMOB Peyzaj Mimarları Odası

14. Dönem Yönetim Kurulu