Ankara 22 Ağustos 2013 sabahına, Seğmenler Parkı sınırında TBMM Başkanlığı Resmi Konutu bahçesinde bulunan 14 ağacın kesilmesi ile başlayan sreçte sadece canlı yaşamımıza değil tarihimize de vurulmuş bir darbe ile daha karşılaştık . Erken Cumhuriyet mimari örneklerimizden bir kültürel mirasımız daha kaybettik.

Ankara 22 Ağustos 2013 sabahına, Seğmenler Parkı sınırında TBMM Başkanlığı Resmi Konutu bahçesinde bulunan 14 ağacın kesilmesi ile başlayan süreçte sadece canlı yaşamımıza değil tarihimize de vurulmuş bir darbe ile daha karşılaştık .  Erken Cumhuriyet mimari örneklerimizden bir kültürel mirasımız daha kaybettik.

Seğmenler Forumu adı atında oluşturulan mahalle meclisine davet edilen Odamız, Seğmenler Parkı ile ortak peyzaj karakterini taşıyan ve yan parselinde bulunan TBMM Başkanlık Konutu‘nda yaşananları, Seğmenler Parkı ile aynı vadi tabanında kentin önemli bir ekolojik eşiği olan alanda bulunan ağaçların kesilmesine basit ve sıradan bir işlem tesisi edilmiş gibi duran merkezi ve yerel otoritenin bir kent suçu daha işlemesine rağmen ki umarsız tavırlarına bir kez daha tanık olduk.

Seğmenler Forumunda Odamızı temsilen Redife KOLÇAK katılarak, halk meclisine TBMM yeni başkanlık konutu inşaatı için ağaç kesme ve taşıma işlemlerine Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu‘nca izin verildiğini açıklayan TBMM yönetimi, "Resmi Konut yapılacak olan yer, Seğmenler Parkı sınırları dışında kalmakta olup, Seğmenler Parkı ile hiçbir ilgisi bulunmamaktadır,  Seğmenler Parkı‘nın ve buradaki ağaçların zarar görmesi söz konusu değildir" açıklaması ile başlayan ve odamızın Seğmenler Parkının bulunduğu vadi tabanına gelecek olan yapı yoğunluğu ve kent ekosisteminin en önemli parçalarından biri olan vadi tabanı ve üst dokusu ile ilgili endişelerimizi aktardık.

Artık gerçekten yeter!

Merkezi otoritenin, kentsel mekânı siyasal  referanslarını yansıtan mimari imgelerle dönüştürme uğraşı bitmiyor. Ankara Çankaya‘da bulunan TBMM Başbakanlık Resmi Konutu‘nun "ekonomik ömrünü tamamladığı" iddia edilirken, yapının yıkılacağı ve yerine "Türk mimarisine uygun" bir yapı inşa edileceği açıklanması üzerine Seğmenler Parkı ile birleşik parselde bulunan ve Seyfi Arkan‘ın 1930‘ların sonunda tasarladığı ve erken Cumhuriyet tarihinin Cumhuriyet dönemi mimari mirasımızın büyük bir kaybı oldu.
Tarihe ve ülkemiz çağdaşlaşma çabalarına tanıklık yapmış tüm değerlerimiz bir bir yok ediliyor.

Ankara‘nın vadi sistemleri içerisinde yer alan Seğmenler Parkı ile birleşik havza şeklinde çalışıyor olması sebebi ile kent ekosisteminin önemli bir ekolojik eşiği içerisinde yer alan binaya ait parseldeki 14 ağacın kesilerek yok edilmesi sürecine tanık olan TMMOB Peyzaj Mimarları Odası olarak konu hakkında bilgiye ulaşmak istediğimizde karşılaştığımız gerekçe " binanın ömrünü tamamlamış olduğu" şeklinde olmuştur. 
 

Yeni bina yapımı için ağaçların kesilerek yok edilmesinden sonra derin kazı ve fore kazıkların inşası çalışmaları karlısında bir ekolojik eşiğe daha böylesi bir inşaat çalışması ve yapı yoğunluğu artışı getirilişi ile vadi ekosistemine vurulan bir darbe daha Ankara‘nın geleceğine bir hançer yarası daha açılmasıdır.

Ankara Büyükşehir Belediyesinin, söz konusu bölgede,  Akay ve Kuğulu katlı kavşakları ve 1. Derece doğal sit alanları içerisinde bölgede yaptığı gri altyapı ve bina yoğunluk artış izinleri ile ekosisteme açtığı yaraların sarılması her geçen gün daha da geriye dönülmez hal almaktadır.

Odamız Botanik ve Seğmenler Parkını bekleyen talihsiz süreci 22.08.2011 yılında yapmış olduğu basın açıklaması ile de duyurmuş ve Koruma Amaçlı Nazım İmar Planları adı altında söz konusu alanların bir yapı yoğunluğu artışına dikkat çekmiş ve kamuoyu bilgilendirmesini yapmış bulunmaktadır.

http://www.peyzaj.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=4685&tipi=3&sube=0

Seğmenler Parkının da dahil olduğu alan 1. Derece sit alan olduğu halde Ankara 2 nolu Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu tarafından;

25 Haziran 2012‘de alınan karar doğrultusunda,  Çankaya, 3. Derece Doğal Sit Alanı olarak koruma kriterlerinin değiştirilmesinin altında böylesi bir yıkımın gelebileceğini tahmin ediyorduk ve yanılmadık.
Doğal sit statüsü değiştirilmesi kararı içerisinde yer alan alanlar için hemen devreye Ankara 1 nolu Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu giriyor ve 14 Ağustos 2012 tarihli kararıyla;   Çankaya, 3. Derece Doğal Sit Alanı 1. Etap Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ve Koruma amaçlı Uygulama İmar Planı doğrultusunda resmi kurum alanı olarak ayrılmış bulunan 5856 ada, 6 nolu parsel üzerinde yapılmak istenilen TBMM Başkanlık Resmi Konutu için Cumhuriyet tarihinin önemli bir mirası binanın yıkımına ve yeni  mimari projelerinin uygunluğunu onaylıyor.

Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu‘nun görevi tarihi miras değerlerimizi korumak değil midir?

Son onlu yıllarda doğal, kültürel ve tarihi miralarımızdaki kayıplarımız ile yaşadıklarımız karşısında TMMOB Peyzaj Mimarları Odası olarak, ,  Koru(ma) Kurullarının merkezi ve yerel otoritenin noteri gibi çalıştıkları yönündeki tezimizi bu son kararları ile doğrulamış olduklarına bir kez daha tanık olmaktan üzgünüz.

Çünkü;  Korunması gereken taşınmaz kültür varlıklarının korunması ve restorasyonuyla ilgili işlerden sorumlu olarak ülke varlık değerleri teslim edilmiş olan Ankara 2 nolu Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonunun 28 Eylül 2012 tarihli kararına göre;  TBMM Başkanlık Resmi Konutu projelerinin mevcut imar planlarına uygun olduğu, kesilmesi gereken ve zarar görebilecek ağaçların taşınabilecek olanlarının taşınılmasına, taşınamayacak olanların ise kesilmesine, yol ve parka bakan cephelerdeki duvarların üzerlerine görüntü kirliliği yaratmayacak nitelikte bahçe bitkileri ve peyzaj öğelerinin kullanılması kararlaştırılmıştır." Kararını hangi ilke ve esasa göre almıştır.

Korunma statüsü almış olan bir tarihi mirasın tescilini kaldırmak ve /veya yıkımına onay verilemesi tarihi ve kurumların devamlılığı ilkesine aykırı değil midir?
 
MERKEZİ VE YEREL OTORİTENİN NOTERLERİ OLAN KORUMA KURULLARINA SESLENİYORUZ...

SİZE EMANET EDİLEN DOĞAL VE KÜLTÜR VARLIKLARIMIZ, TARİHİ MİRASIMIZ HER GÜN BİRER BİRER ELİMİZDEN ALINIRKEN SİZ SEYİRCİ KALIYOR VE GÖREVLERİNİZİ İHLAL EDİYORSUNUZ.

TARİH SİZİ YARGILAYACAKTIR !

2 Temmuz 1951 tarihinde yürürlüğe giren 5805 sayılı GEEAYK "Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu Teşkiline ve Vazifelerine Dair Kanun"la yurtiçinde korunması gereken mimari ve tarihsel özelliklere sahip anıtların ve diğer taşınmaz eski eserlerin korunma, bakım, onarım, restorasyon islerinde uyulacak ilkeleri ve programları saptamak; saptadığı ilke ve programların uygulanmasını izlemek ve denetlemek; anıtlar ve tasınmaz eski eserlerle ilgili olarak kendisine sunulacak ve özel araştırmaları ile kurul üyeleri tarafından bilgi edinilecek her türlü konu ve uyuşmazlık üzerinde bilimsel görüş bildirmekle yükümlü Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu  (GEEAYK) kurulmuştur.

1977 yılında Kültür Bakanlığı GEEAYK kararıyla "ilk modern mimari örneklerden" olduğu gerekçesiyle "aynen korunması gerekli sivil mimari örnekleri"nden olduğuna karar verilmiş olan TBMM Başkanlık Konutu, ömrünü tamamladığı gerekçesiyle  Türk mimari üslubuyla yeniden inşa edileceği açıklaması düşündürücüdür.

Bir Kültürel mirası daha yok ediyorlar

TBMM Konutunun tarihçesi:

Mevcut TBMM Başbakanlık Resmi Konutu, 1934 yılında erken cumhuriyet dönemi mimarlarından olan Seyfi Arkan tarafından tasarlanıp inşa edildi. Hariciye Konutu olarak tasarlanan yapı, dışişleri bakanının kullandığı konut olma işlevinden ziyade yabancı diplomatlar için düzenlenen resmi davetler için hizmet veriyordu. Yapının mimarı Seyfi Arkan ise, Zonguldak‘ta kömür işçileri için tasarladığı toplu konutlar başta olmak üzere işçi ve memurlar için gerçekleştirdiği öncü sosyal konut projelerine ek olarak, Florya Atatürk Deniz Köşkü ve İller Bankası gibi birçok yapısıyla Türkiye‘nin modern mimarlık tarihine katkıda bulunmuş önemli mimarlardan bir isim. TBMM Başbakanlık Resmi Konutu da erken Cumhuriyet döneminin modernist üslubu benimsenerek tasarlanmış olması sebebiyle Ankara‘nın kent ve mimarlık tarihinde önemli değeri olan bir bir bina ve parsel yapsısı.

Erken dönem Cumhuriyet mimarisine hem tasarımları hem de eğitimci kimliği ile yön veren Arkan "Atatürk‘ün Mimarı" olarak da ün yapmıştı. Arkan Çankaya Hariciye Köşkü, Florya Deniz Köşkü, Makbule Atadan Köşkü, Tahran Büyükelçiliği, İller Bankası gibi önemli modernist yapılara imza atmıştı.

Seyfi Arkan‘ın binasının yıkılmasına gerekçe olarak;  yapının ekonomik ömrünü tamamladığını, bu nedenle tadilatla eksikliklerin giderilemeyeceği  şeklinde ki iddia bilime ve tekniğe aykırıdır. Çünkü,  erken Cumhuriyet döneminin önemli yapılarından olan TBMM Başbakanlık Resmi Konutu‘nun inşa edildiği tarih, mimarının tanınırlığı ve yapının çizimlerinin çeşitli yayınlarda defalarca yayımlanmış olmaları sebebiyle tarihçesi ve yapısal öğelerinin bilinmezliği gibi bir sav kabul edilebilir değildir.

Mustafa Kemal‘in görevlendirmesiyle inşa edilmiş olan yapının, "kültürel miras" sayılmaları sebebiyle yasal koruma altında olan bazı Cumhuriyet dönemi yapıları gibi çeşitli yasal düzenlemelerle hâlihazırda korunuyor olması mümkün. Ancak son yıllarda yaşadığımız tek gerçek var,  şimdiye dek kültürel mirası koruyan kurumları ve yasaları değiştirerek kentsel hafızayı yok etme hamlelerinin ötesinde, yakın zamanda yasalaştırdığı "Afet Yasası" gibi deprem niteliğinde düzenlemelerle artık milyonlarca binayı da yıkmakla yetkili.

Erken Cumhuriyet Mimari Örneklerimiz Bir Bir Yok Oluyor ..

Bu gün TBMM yetkilileri tarafından " Meclis Başkanlığı Resmi Konutu‘nun, 1984‘ten önce Yunan Sefareti olarak kullanıldığı, 3 Ocak 1984‘te TBMM Başkanlığı‘na tahsis edildiği,  Binanın, bodrum kat, zemin kat ve bir normal kattan meydana geldiği, alanının yaklaşık 830 metrekare olduğu" belirtilen açıklamada,  TBMM Başkanlarının, bu mekanı genel olarak ikametgah yerine, temsil ağırlama amacıyla kullandığı  binanın, yapısal ömrünü tamamlaması, tadilat ve onarımların kullanım amacı için yeterli olamaması, mekanlarının darlığı, temsil ve ağırlama faaliyetleri açısından gereken hizmeti sunamaması nedeniyle  TBMM Başkanlık Divanı‘nın 6 Ocak 2012 tarihli kararıyla yıkılması, yerine günün ihtiyaçlarına cevap verebilecek yeni bir binanın yapılması için TBMM Başkanı‘na verilen yetki verilmiştir " şeklindeki açıklaması  halk tarafından sorgulanmaktadır.

Bu yetki çerçevesinde, "Türk mimarisine uygun ve çevresindeki yeşil bitki örtüsünü ve ağaçları koruyacak"  bir proje hazırlandığı vurgulanan açıklamada, proje doğrultusunda, TBMM Başkanlığı Resmi Konutu‘nun bulunduğu 5856 ada, 6 nolu parsel üzerinde plan tadilatlarının yapılabilmesi için 2 Nisan 2012‘de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı‘na yazı yazılıyor ve . Ankara 2 nolu Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu tarafından 25 Haziran 2012‘de alınan karar doğrultusunda,  Çankaya, 3. Derece Doğal Sit Alanı 1. Etap Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ve Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı‘nın, bakanlığın oluruyla, 644 sayılı KHK uyarınca onanıyor olması tarihimize indirilmiş bir darbenin daha açıklaması olamaz.

Çankaya Belediyesi Başkanlığı‘na soruyoruz:

10 Nisan 2013 tarihli yazıyla Çankaya Belediyesi‘ne ruhsat için başvuruda bulunulduğu, fore kazık-iksa için yapı ruhsatının 25 Nisan 2013‘te alındığı yönünde almış olduğumuz bilgiyi şaşkınlıkla karşıladık. 

Üst yapının yapımına başlanılması için belediyenizden alınmış olan Fore kazık- iksa işleri ile ilgili resmi onayı verirken binanın bir tarih mirası olduğu konusunda neden resmi işlem ve kamuoyu bilgilendirmesi yapılmamıştır.

TÜRKİYEDE KORUMA MEVZUATI ÜZERİNE BİR İNCELEME: TIKLAYINIZ