TMMOB Peyzaj Mimarları Odası
TMMOB
Peyzaj Mimarları Odası
UCTEA CHAMBER OF LANDSCAPE ARCHITECTS

BASIN AÇIKLAMASI "ALLİANOİ VE HASANKEYF’ E SAHİP ÇIKILMALIDIR"

MERKEZ
10.04.2009

Allianoi Girişim Grubu ile birlikte hukuk süreci içinde yer aldığımız ve konunun Avrupa İnsan Hakları mahkemesine taşınması sürecinde birlikte olduğumuz bilinmektedir

BASINA VE KAMUOYUNA;
10.04.2009, Ankara

ALLİANOİ VE HASANKEYF‘ TE KRİTİK SÜREÇ!

Baraj Alanlarından Etkilenen Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunması" başlıklı 04/10/2006 tarih ve 717 sayılı İlke Kararının 2. ve 3. maddelerinin Danıştay 6. Dairesi‘nce iptal edilmesi üzerine yeni bir ilke kararı Resmi Gazetede yayınlandı.

07.04.2009 tarihli Resmi Gazete‘de yayınlanan yeni ilke kararı, Allianoi ve Hasankeyf‘ in yok edilmesi anlamını taşıyor.

Allianoi Girişim Grubu ile birlikte hukuk süreci içinde yer aldığımız ve konunun Avrupa İnsan Hakları mahkemesine taşınması sürecinde birlikte olduğumuz bilinmektedir.

Her geçen gün kültür miraslarımızın sular altında kalarak yok olmasına neden olacak, ilerleyen zaman içerisinde tarihsel hafızamız, kültürel değerlerimiz sarılması mümkün olmayan yaralar alacaktır.

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada "korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının ve arkeolojik sit alanlarında baraj yapılmasına  DSİ‘ nin yerine Kültür ve Turizm Bakanlığınca, üniversitelerin ilgili bilim dallarındaki öğretim üyeleri ve yatırımcı kuruluş temsilcilerinden oluşan en az beş kişilik bir komisyon" tarafından karar verilecektir deniyor. Bu açıklamanın; 4.10.2006 tarihi itibarı ile yapımına başlanmış veya yapımı tamamlanmış ancak faaliyete geçmemiş ise (Allianoi ve Hasankeyf) tüm sorumluluk koruma bölge kurulları üzerinde kalıyor.

Konu koruma kurullarının inisiyatifine terk edildiğinde endişelerimiz artıyor;

•-       Özerk olarak tanımlanmasına karşın, Koruma Kurullarının son yıllarda aldığı kararlar, merkezi ve yerel otoritenin tavrına paralel olarak çıkmaktadır. Bu durum kamuoyunda ve meslek odaları nezdinde bu kurulların baskı altına alındığını düşündürmekte, güvensizlik yaratmaktadır.

•-       Kamusal alanla en yakın ilişkili meslek disiplinlerinden birisi olan Peyzaj Mimarlığı, Oda‘mızın tüm girişimlerine karşın bu kurullarda görev alamamaktadır. Bu bir tesadüf değil,  politik bir karardır ve güvensizlik ortamının güçlenmesine yol açmaktadır.

•-       Kültür ve Turizm Bakanlığı, Danıştay‘ın vermiş olduğu iptal kararına uyduğunu açıklamasına karşın, Danıştay tarafından verilen iptal kararını manüple edici başka bir karar alarak DSİ nin adını yatırımcı şirket olarak değiştirmektedir.

"Yatırımcı şirket" olarak DSİ nin tanımlanması ile birlikte başka bir tehlike ortaya çıkmakta barajların özelleştirilmesinin önü açılmaktadır.

•-       Kültür ve Turizm Bakanlığının Danıştay iptal kararını neden temyize göndermediği sorusunun cevabı düşündürücüdür.

Yapılmaya çalışılan ve ortaya çıkan tablo nettir!

Doğal ve kültürel varlıklar piyasa kuralları içinde bir "pazar" ve  "rant" alanları olarak görülmektedir.  2000‘ li yıllardan itibaren doğal ve kültür varlıklarının satışı ile kaynak yaratılmaya çalışılmakta, iç-dış borçlanma ve dışa bağımlı politikalar ülke değerleri üzerine ipotek koymaktadır.

Aşağıda yer alan ilke kararlar arasındaki karşılaştırmalı tablo Allianoi ve Hasankeyf‘ in nasıl yok edileceğine dair tabloyu netleştirmektedir.

717 NOLU İLKE KARARININ 2. MADDESİ

 

2- Planlanan alanın dışında başka bir yerde yapılmasının mümkün olmadığının Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca (D.S.İ.) teknik, idari ve bilimsel açıdan tespit edilmesi sonucunda barajların, taşınmaz kültür varlıklarının ve arkeolojik sit alanlarının bulunduğu alanlarda yapımının zorunlu olması durumunda;

        a) Barajdan etkilenecek veya baraj suları altında kalacak taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına yönelik uygulamayı belirlemek üzere alanın büyüklüğü ve özelliğine göre Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (D.S.İ.) tarafından, üniversitelerin konuyla ilgili öğretim üyelerinin (arkeolog, sanat tarihçi, şehir plancısı, mimar, jeolog ve restorasyon ve konservasyon uzmanı vb.) yer aldığı Bilim Komisyonu oluşturulmasına ve bu komisyonun baraj inşaatı sona erene kadar çalışmalarını sürdürmesinin sağlanmasına,

       b) Baraj alanında tespit edilen taşınmaz kültür varlıklarının niteliği ve yoğunluğu ile barajla ilgili diğer hususlar göz önüne alınarak Bilim Komisyonunca Acil Eylem Planının hazırlanmasına,

       c) Acil Eylem Planının uygulanması ve bütçesi ile ilgili hususların Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (D.S.İ.) arasında yapılacak bir protokol ile belirlenmesine,

        d) Acil Eylem Planı kapsamında Bilim Komisyonu kararları doğrultusunda alandaki taşınmaz kültür varlıklarının tespit edilmesi amacıyla, öncelikli olarak çağdaş ve güncel bilimsel yöntemler aracılığıyla belgeleme ve kazı çalışmalarının yapılmasına, taşınmaz kültür varlıklarının rölövelerinin çıkarılmasına, taşınmaz kültür varlıklarının bulunduğu alanların jeolojik etütlerinin yapılmasına,

        e) Bilim Komisyonunca yapılan çalışmaların değerlendirilmesi sonucunda elde edilen bilgi ve belgelere dayalı olarak alandaki taşınmaz kültür varlıklarının yerinde korunmasına, başka bir yere taşınmasına veya belgelenerek su altında bırakılmasına ilişkin önerilerin koruma bölge kuruluna sunulmasına,

        f) Bilim Komisyonunun sunduğu öneri veya önerilerle ilgili koruma bölge kurulunca karar alınmasına,

         Bu kapsamda taşınmaz kültür varlıklarının;

        1) Yerinde korunmalarının uygun görülmesi halinde, buna ilişkin projelerin koruma bölge kuruluna sunulmasına,

        2) Başka bir yere taşınmalarının uygun görülmesi halinde, mevcut yerleşim planı ve taşınacağı yere ilişkin 1/200 ölçeğinde hazırlanan öneri yerleşim planı ile uygulama projelerinin koruma bölge kuruluna sunulmasına,

        3) Su altında bırakılmalarının zorunlu olduğu hallerde, hazırlanacak program çerçevesinde önem derecesine göre kazı, belgeleme, mimari dokümantasyonlar yanında yerleşimin ve tüm yapıların mekanlarını da kapsayacak şekilde dijital veri ve görsel kayıtlarının alınmasına, yerleşim planının çıkarılmasına, su altında kalacak taşınmaz kültür varlıklarının su sirkülasyonundan zarar görmemesi için alınacak tedbirlere ilişkin projelerin koruma bölge kuruluna sunulmasına,

 

 

 

 

İPTAL KARARI ÜZERİNE YENİDEN DÜZENLENEN İLKE KARARININ 2. MADDESİ

 

"Barajların, planlanan alanın dışında başka bir yerde yapılmasının kamu yararı ve hizmet gerekleri ile bilimsel ve teknik açıdan mümkün olmadığının, korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının ve arkeolojik sit alanlarının bulunduğu alanlarda yapılmasının aynı sebeplerle kamu yararına uygun olduğunun, Kültür ve Turizm Bakanlığınca, üniversitelerin ilgili bilim dallarındaki öğretim üyeleri ve yatırımcı kuruluş temsilcilerinden oluşan en az beş kişilik bir komisyon tarafından tespit edilerek önerilmesi ve bu önerinin ilgili koruma bölge kurulunca kabul edilmesi  durumunda;

         a) Barajdan etkilenecek veya baraj suları altında kalacak korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına yönelik uygulamayı belirlemek üzere alanın büyüklüğü ve özelliğine göre Kültür ve Turizm Bakanlığı ile ilgili kuruluşlar tarafından, üniversitelerin konuyla ilgili öğretim üyelerinin (arkeolog, sanat tarihçi, şehir plancısı, mimar, jeoloji mühendisi, restorasyon ve konservasyon uzmanı vb.) yer aldığı Bilim Komisyonu oluşturulmasına ve bu komisyonun baraj inşaatı sona erene kadar çalışmalarını sürdürmesinin sağlanmasına,

       b) Baraj alanında tespit edilen taşınmaz kültür varlıklarının niteliği ve yoğunluğu ile barajla ilgili diğer hususlar göz önüne alınarak Bilim Komisyonunca Acil Eylem Planının hazırlanmasına,

       c) Acil Eylem Planının uygulanması ve bütçesi ile ilgili hususların Kültür ve Turizm Bakanlığı ile ilgili kuruluşlar arasında yapılacak bir protokol ile belirlenmesine,

         d) Acil Eylem Planı kapsamında Bilim Komisyonu kararları doğrultusunda alandaki taşınmaz kültür varlıklarının tespit edilmesi amacıyla, öncelikli olarak çağdaş ve güncel bilimsel yöntemler aracılığıyla belgeleme ve kazı çalışmalarının yapılmasına, korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının rölövelerinin çıkarılmasına, korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının bulunduğu alanların jeolojik etütlerinin yapılmasına,

       e) Bilim Komisyonunca yapılan çalışmaların değerlendirilmesi sonucunda elde edilen bilgi ve belgelere dayalı olarak alandaki korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının yerinde korunmasına, başka bir yere taşınmasına veya belgelenerek su altında bırakılmasına ilişkin önerilerin koruma bölge kuruluna sunulmasına,

       f) Bilim Komisyonunun sunduğu öneriler hakkında ilgili koruma bölge kurulunca karar alınmasına,

Bu kapsamda korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının;

        1) Yerinde korunmalarının uygun görülmesi halinde, buna ilişkin projelerin koruma bölge kuruluna sunulmasına,

        2) Başka bir yere taşınmalarının uygun görülmesi halinde, mevcut yerleşim planı ve taşınacağı yere ilişkin 1/200 ölçeğinde hazırlanan öneri yerleşim planı ile uygulama projelerinin koruma bölge kuruluna sunulmasına,

        3) Su altında bırakılmalarının zorunlu olduğu hallerde, hazırlanacak program çerçevesinde önem derecesine göre kazı, belgeleme, mimari dokümantasyonlar yanında yerleşimin ve tüm yapıların mekanlarını da kapsayacak şekilde dijital veri ve görsel kayıtlarının alınmasına, yerleşim planının çıkarılmasına, su altında kalacak taşınmaz kültür varlıklarının su sirkülasyonundan zarar görmemesi için alınacak tedbirlere ilişkin projelerin koruma bölge kuruluna sunulmasına,

            

 

          g) Baraj alanlarında sürdürülecek kazı çalışması ve korumaya yönelik yapılacak her türlü harcama ile kamulaştırma çalışmalarının ilgili kuruluşlar tarafından yapılmasına,

          h) Korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına ilişkin projeler kapsamında yapılacak uygulamaların baraj inşaatına paralel olarak eş zamanlı yürütülmesine, bu projelerin uygulanması tamamlanana kadar barajların faaliyete geçmemesine,

         i) Su altında kalacak korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının, baraj faaliyete geçtikten sonra belirli sürelerle su altı arkeologları tarafından incelenerek durumlarının tespit edilmesine,

            j) Baraj alanındaki korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına ilişkin çalışmalar sonucunda elde edilen bilgi ve belgelerin yayımlanmasına,"

717 NOLU İLKE KARARININ 3. MADDESİ

3- Bu ilke kararımızın alındığı tarihte yapımına başlanmış veya yapımı tamamlanmış, alanında taşınmaz kültür varlıkları ile arkeolojik sit alanları bulunan baraj inşaatlarında; taşınmaz kültür varlıklarının ve arkeolojik sit alanlarının korunmasına ilişkin önerilerin 2. maddenin (e) ve (f) bentlerinde belirtilen ilkeler doğrultusunda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (D.S.İ.) tarafından proje halinde hazırlanarak değerlendirilmek üzere koruma bölge kuruluna sunulmasına, koruma bölge kurulunun alacağı karar doğrultusunda korumaya ilişkin uygulamaların ivedilikle gerçekleştirilmesine,

           

  

  

  

  

İPTAL KARARI ÜZERİNE YENİDEN DÜZENLENEN İLKE KARARININ 3. MADDESİ         " 4/10/2006 tarihi itibarı ile yapımına başlanmış veya yapımı tamamlanmış ancak faaliyete geçmemiş, inşaata başlandığı aşamada alanında korunması gerekli taşınmaz kültür varlıkları ile arkeolojik sit alanları bulunan baraj inşaatlarında korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının ve arkeolojik sit alanlarının korunmasına ilişkin konuların ilgili koruma bölge kurulunca değerlendirilmesine,

          Koruma bölge kurulu tarafından taşınmaz kültür varlıklarının ve arkeolojik sit alanlarının bulunduğu alanlarda yapılan barajların tamamlanarak faaliyete geçmesinin uygun bulunması halinde, taşınmaz kültür varlıklarının ve arkeolojik sit alanlarının korunmasına ilişkin önerilerin 2. maddenin (e) ve (f) bentlerinde belirtilen ilkeler doğrultusunda ilgili kuruluşlar tarafından proje halinde hazırlanarak değerlendirilmek üzere koruma bölge kuruluna sunulmasına, koruma bölge kurulunun alacağı karar doğrultusunda korumaya ilişkin uygulamaların ivedilikle gerçekleştirilmesine,"   

 

Okunma Sayısı: 1112