İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 25.11.2010 tarih, 2659 sayılı kararı ile kabul edilerek 21.12.2010 tarihinde Büyükşehir Belediye Başkanınca onaylanan ve 14/01/2011 tarihinde Beyoğlu Belediyesi’nde 1 ay süreyle askıya çıkarılan 1/1000 ölçekli Beyoğlu Kentsel Sit Alanı Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı’na ait Beyoğlu belediyesine itirazlarımızı bildirdik.

İstanbul I Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu‘nun 07.07.1993 gün, 4720 sayılı kararı ile Kentsel Sit Alanı ilan edilen bölgeye ait 21.05.2009 tastik tarihli, 1/5000 ölçekli Beyoğlu Kentsel Sit Alanı Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı doğrultusunda hazırlanan, 1/1000 ölçekli Beyoğlu İlçesi,Kentsel Sit Alanı Koruma Amaçlı Uygulama İmar planı 13.01.2011 tarihinde Beyoğlu Belediye Başkanlığı‘nca askıya çıkarılmıştır.

Plan ve Proje Müdürlüğü tarafından hazırlanan Koruma Amaçlı Nazım İmar Plan Notlarına bakıldığında kentsel sit sınırları içerisinde kalan bölge için hazırlanacak kentsel tasarım projelerinin bir araya getirildiklerinde bütüncül çözümlemeler oluşturmaları amacıyla, Beyoğlu Kentsel Sit Alanı Kentsel Tasarım Rehberi Hazırlandığı görülmektedir. Kentsel Tasarım Rehberleri, alt ölçeklerde hazırlanacak olan kentsel tasarım projeleri için, hazırlanan planın ölçeği hassasiyetinde plan ve plan notlarına yansıtılamayacak tarihsel, kültürel, fiziksel, doğal verilerin, kentsel tasarım projelerinin birbiriyle olan ilişkilerinin bütünlüklü ele alınabilmesi, tasarım ürününün üst ölçeklerde uyumlu  işleyebilmesi hedefiyle tasarımcı ekibe kılavuz olması amacıyla hazırlanır. Ancak hazırlanan tasarım rehberinin çalışma ekibine bakıldığında, doğal ve kültürel bileşenlerin ve çevrelerin koruma kullanım dengesi gözetilerek; ekolojik, ekonomik, estetik ve işlevsel ölçütlere uygun (olarak) planlaması, tasarımı, onarımı, korunması ve yönetim konularında bilim ve sanat temelinde çalışmalar yapan peyzaj mimarlarının yer almadığı görülmektedir. Yine itirazımız konusu olan Koruma Amaçlı İmar Uygulama Planının Kentsel Tasarım Rehberine bakıldığında, rehber her tür tasarım ve uygulamayı yönlendirici bir rehber olma iddiasındadır. Ancak söz konusu rehberin konu başlıklarına bakıldığında dahi, plan notları ve rehber ışığında hazırlanacak olan kentsel tasarım projelerine alanın ekolojik değerleri açısından veri olabilecek herhangi bir çalışmanın hazırlanmadığı anlaşılmakta, Kentsel Tasarım Rehberinin konu aldığı onyedi başlığın tamamı korunacak alanın mimari diline rehberlik  edebilecek niteliktedir, ancak peyzaj mimarlığı meslek disiplininin konusu olan açık alanların tasarımı, mevcut açık alanların korunarak yeniden kullanımı açısından rehberlik edecek herhangi bir veri içermemektedir.

İş bu itiraz konusu 1/1000 Ölçekli plan, bağlı olduğu üst ölçekli planda olduğu gibi Beyoğlu Kentsel Sit Alanının devamı niteliğinde olan Perşembe Pazarı Bölgesi ve Beyoğlu Kentsel Sit Alanı bütünü içerisinde yer alan Karaköy Liman ve Rıhtım Turizm Alanı, Park Otel Turizm Alanı ve Galata Bölgesi Turizm Alanları hakkında herhangi bir hüküm de içermemektedir. Bu şekilde parçacıl plan üretimlerine neden olacak bu alanlarda yapılacak olan ek planlar ile; tarihi ve kültürel çevrenin korunması ve geliştirilmesi yönünde çözüm sağlamaktan öte kent bütününde uyumsuz ve ayrıcalıklı uygulamalara yol açılacaktır. 1/5000 Ölçekli Nazım İmar Planı‘nda da plan sınırı dışında bırakılan bu alanlar, Koruma Amaçlı İmar Planı yapımındaki genel yaklaşımın aksine, tarihi ve kültürel çevrenin korunması ve geliştirilmesi yönünde çözüm sağlamaktan öte kent bütününde uyumsuz ve ayrıcalıklı uygulamalara yol açacaktır. Bu durum, planın genel hedef ve ilkelerini geçersiz kılmaktadır.

Beyoğlu Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı Plan Notları irdelendiğinde; plan notlarının bazı bölümlerinin koruma amaçlı imar planı plan notu niteliği taşımadığı, plan notlarının bir kısmının ise belirsizlikler ve tanımsızlıklar barındırdığı tespit edilmiştir. Şöyle ki; plan notu yazılı ve çizili olarak ifade edilen plan kararlarının uygulanabilirliğini sağlayan, plan üzerinde ve plan açıklama raporunda genel ilke ve gösterim teknikleri ile ayrıntılandırılmayan konularda uyulması gereken kuralları, özellikle yöreye özel oluşumları, yoruma açık olmadan net ve kesin biçimde tanımlayan, kısa, öz, açık notlar olup plan kararları ile bütünlük sağlayan bir araçtır. Plan notları yeni belirsizlikler ya da açmazlar yaratmak yerine plana işli açıklamaların yetersiz kaldığı durumları netleştirmek amacıyla oluşturulur. Fakat itiraz konusu plana bakıldığında plan içinde belirsizlikler ve tanımsızlıklar olduğu görülmektedir. Beyoğlu Kentsel Sit Alanı gibi İstanbul Metropoliten Alanı içinde böylesi önemli bir bölgeye ait Uygulama İmar Planı plan notlarında rastlanılan ifadeler kesinlik belirtmesi gereken koruma amaçlı imar planının kesinliğini ortadan kaldırmaktadır.

İtiraz konusu 1/1000 Ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar planı incelendiğinde çok sayıda maddi hata göze çarpmaktadır. Bu maddi hatalar, uygulama aşamasında birçok mağduriyeti beraberinde getirebilecek ve sorun teşkil edebilecek niteliktedir. Söz konusu maddi hataların giderilmesi koruma amaçlı imar planı yaklaşımı açısından elzemdir.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı Şehir Planlama Müdürlüğü‘nce hazırlanan 21.05.2009 tarihinde tasdik edilerek yürürlüğe giren ve 1/1000 ölçekli Beyoğlu Kentsel Sit Alanı Koruma Amaçlı Uygulama planına üst ölçekte yön veren 1/5000 ölçekli Beyoğlu Kentsel Sit Alanı Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı, Kocatepe Mah., 11 pafta, 406 ada, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 21, 22 parseller yönünden iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle Şehir Plancıları Odası tarafından açılan davaya Odamızca müdahale talebinde bulunulmuştur.   

Söz konusu parseller 1/5000 ölçekli Beyoğlu Kentsel Sit Alanı Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı‘nda dini tesis alanı(cami) olarak gösterilmiş, ve 1/1000 Ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı‘nda da aynı gösterim yinelenmiştir. Bu durum 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve eki Koruma Amaçlı İmar Planları ve Çevre Düzenleme Projelerinin Hazırlanması Gösterimi Uygulaması Denetimi Müelliflerine İlişkin Usul ve Esaslara Ait Yönetmeliğe aykırıdır.

Söz konusu alanda yapılan uygulamaya bakıldığında; İstanbul‘un merkezi kabul edilen Taksim Meydanı‘nın tarihi çevresi, kültürel mirası, sosyal, kültürel, ekonomik yapısı ve fiziksel koşulları göz önüne alınmadan, komşu yapı ve sokak dokusu gözetilmeden ve gerekli etüt çalışmaları yapılmadan dini tesis - cami plan kararının getirildiği görülmüştür.

Şöyle ki; Cumhuriyetimizin Taksim Anıtı ve Atatürk Kültür Merkezi gibi önemli simgelerini barındıran ve simgeselliği nedeniyle mevcut haliyle korunmasını gereken Taksim Meydanı‘nın her ne şekilde olursa olsun yapılanmaya açılması bu tarihin yok sayılması anlamına gelmektedir. Taksim Meydanına ilişkin alınan Koruma Kurulu Kararlarında da bu husus açıkça belirtilmektedir. Meydan‘a neredeyse dokunulmazlık sağlayan tarihi unsurlardan biri olan Tarihi Taksim Maksemi; Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu‘nun 14.03.1978 gün ve 10538 sayılı kararı ile korunması gerekli kültür varlığı olarak tescillidir. I. Sultan Mahmut dönemi yapılarından türünün tek örneği olan Maksem, Taksim Gezi Parkı ve Taksim‘e tarihsel kimliğini veren unsurlardan biri olan Atatürk Kültür Merkezi ve Taksim Anıtı bu tarihselliğin simgeleridir. Bu yapıların hemen yanında ve komşuluğunda inşa edilecek her hangi bir yapı bu tarihi simgelerle bezeli meydanın kimliğini onarılmaz şekilde zedeleyecektir. Taksim Cumhuriyet Alanı olarak ta bilinen Taksim Meydanı ve meydana komşu olan yapılar, Cumhuriyet‘in simgesi şeklinde adlandırılırken, bu simgenin sadece Meydan‘daki Cumhuriyet Anıtı ile sınırlı bir niteleme olmadığı, Meydan‘ın tamamını kapsadığı açıkça ortadadır. Bu anlamda itiraz konusu alana ilişkin getirilen plan kararının; bu simgeselliği yok saydığı ve Taksim Meydanı‘nın tarihi çevresi, kültürel mirası, sosyal, kültürel, ekonomik yapısı ve fiziksel koşulları göz önüne alınmadan oluşturulduğu açıktır. Bahsedilen aykırılıklar nedeniyle itiraz konusu plan hükmü, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve eki Koruma Amaçlı İmar Planları ve Çevre Düzenleme Projelerinin Hazırlanması Gösterimi Uygulaması Denetimi Müelliflerine İlişkin Usul ve Esaslara Ait Yönetmeliğine aykırıdır.

Yukarıdaki açıklamalarımız  çerçevesinde, yasal mevzuata, planlama ilke ve esaslarına aykırı düzenlemeler barındırdığı tespit edilen 1/1000 ölçekli Beyoğlu Kentsel Sit Alanı Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı‘na diğer yasal haklarımız saklı kalmak koşulu ile itirazımızı sunar, itirazlarımız karşısında tarafımıza yazı ile bilgi verilmesini talep ederiz.

TMMOB Peyzaj Mimarları Odası

Yönetim Kurulu