Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı TBMM Genel Kurulu‘nda kabul edildi. Torba yasaya gizlenen bir madde ile Danıştay tarafından defalarca iptal edilen ÇED muafiyeti ile ilgili yargı kararları bir kez daha aşıldı.

ÇED Muafiyeti Torba`ya Sığmaz…

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı TBMM Genel Kurulu‘nda kabul edildi. Torba yasaya gizlenen bir madde ile Danıştay tarafından defalarca iptal edilen ÇED muafiyeti ile ilgili yargı kararları bir kez daha aşıldı.

24 Nisan`da TBMM`ye Başbakan imzasıyla gönderilen "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı`na", Çevre Kanunu`nda yer almak üzere bir madde eklendi. Madde yasa taslağında; "23/6/1997 tarihinden önce yatırım programına alınmış olup, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle planlama aşaması geçmiş olan veya ihalesi yapılmış olan veya üretim veya işletmeye başlamış olan projeler ile bunların gerçekleştirilmesi için zorunlu olan yapı ve tesisler ÇED kapsamı dışındadır." şeklinde yer alarak Danıştay İdari Dava Daireleri ve 6 ve 14. Daire`nin iptal kararları bir kez daha yok sayıldı.

"Hükümet, Danıştay Kararlarını Tanımıyor"

 "Yasa değişikliği ile Çevre Kanunu`na ‘23.6.1997 tarihinden önce yatırım programına alınmış olup, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla planlama aşaması geçmiş olan veya ihalesi yapılmış olan veya üretim veya işletmeye başlamış olan projeler ile bunların gerçekleştirilmesi için zorunlu olan yapı ve tesisler ÇED kapsamı dışındadır` şeklinde geçici madde eklendi. "Böylelikle hem bu projelerin istisnasız olan çevresel etki değerlendirme sürecine tabiyeti 1993`ten 1997`e uzatılarak aşıldı, hem de planlama aşaması henüz bitmiş olan projeler ile bunların yan üniteleri ÇED`den muaf tutuldu. Odamızın da açtığı ve durdurma kararı aldığı Gebze Orhangazi İzmir otoyolu ve Ilısu Barajı ÇED muafiyetleri ile ilgili Danıştay kararları, Türkiye‘nin taraf olduğu onlarca çevre koruma sözleşmeleri bir kez daha yok sayıldı, yasayla yaşam alanları bir kez daha korumasız hale getirildi.

Üçüncü Boğaz Köprüsü, Ilısu Barajı, nükleer santraller gibi önemli projeler için "Çevresel Etki Değerlendirme Raporu"nun gerekli olmadığı yönünde çıkarılan geçici 3. Madde değişiklikleri Danıştay tarafından üç kez iptal edilip, dördüncü değişiklik için yine iptal davaları açılınca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bu kez torba bir yasa hazırlığı çalışmalarına başladı. Odamız tarafından da izlenen süreçte başta Çevre komisyonu olmak üzere meclis komisyonlarındaki tüm itirazlar ve muhalefet şerhlerine rağmen yasalaştı. Geçtiğimiz hafta Başbakan imzası " Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı`na" eklenen geçici madde yasalaşırsa büyük projeler için ÇED şartı yasal olarak aranmayacak olduğu bilgisini üyelerimizle paylaşılmış ve yasanın ayıbı kamuoyuna duyurulmuştu.

Bilindiği üzere özellikle ÇED süreçleri ve yatırım politikaları arasında özellikle ekolojik eşik değerleri son derece yüksek peyzaj karakterleri taşıyan alanlar olan ve kamuoyu tarafından da önemle takip edilen " İstanbul`a 3. köprü, 3. havaalanı, Gebze-İzmir otoyolu, Hasankeyf`i sular altında bırakacak Ilısu Barajı, nükleer santraller gibi yaşam alanlarımızı ve geleceğimizi tehdit eden yatırımlar karşısında ÇED Yönetmeliği`nin geçici 3. maddesi üzerine bir çok itilaf yaşanmış ve Odamızın da meslek alanlarımız üzerinde gerçekleşen söz konusu yatırımlar ve projelendirilme süreçlerinde 2008 yılından itibaren ÇED Yönetmeliği`nde yapılan değişiklikler karşısında geçici 3. madde ile 1993`ten önce yatırım kararı alınmış projelere ÇED muafiyeti getirilmesine karşı yoğun bir hukuk mücadelesi vermişti.

2010 yılında Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, yürütmeyi durdurma kararı vermesine rağmen Çevre ve Orman Bakanlığı 2011 yılında Resmi Gazete`de yayımladığı yeni yönetmelik değişikliği ile yürütmesi durdurulan geçici üçüncü maddenin hükümlerini değiştirmişti. Termik santrallerinde arasında bulunduğu bazı yatırımlar için 2013 ve 2015`e kadar başlarsa ÇED`den muafiyet hükmü getirilmişti.

Bu durumun yargı tarafından bir kez daha kamusal ve toplumsal karşılığın hükme bağlanması süreçlerini de takip eden Odamız bir kez daha Danıştay`a başvurarak,  Danıştay 14. Dairesi, yönetmelik değişiklikleri ile ÇED raporu almadan inşa edilmesi mümkün kılınan önemli projeler için ÇED sürecinin gerekli olduğuna karar vermişti.

05 Nisan 2013`te Resmi Gazete`de yayımlanan yeni geçici 3. madde ile bu projeler için yeniden ÇED muafiyeti getirilmişti. Bakanlık, nükleer santraller, havaalanları, demiryolları, otoyol ve otobanlar gibi pek çok projenin ÇED raporu olmadan yapılmasının önünü açtı. Ancak, Odamız, Çevre Mühendisleri Odası ve Ekoloji Kolektifi, bu düzenlemenin iptali talebi ile bir kez daha Danıştay`a başvurmuş bulunmuştu.

"Şimdi Cumhurbaşkanı`ndan Yasa Maddesini Veto Etmesini İsteme Zamanıdır"

Meclis onayından geçen, 11. maddesi ile ÇED muafiyeti getiren bu yasa, 15 gün içinde Cumhurbaşkanı Abdullah Gül`ün onayına sunulacak. Sağlıklı çevrede yaşama hakkı, yatırımların yapılacağı yerlerde halkın katılımını yok sayan anti-demokratik uygulamaları engellemek, gelecek kuşakların ve doğanın haklarını korumak için Cumhurbaşkanı Abdullah Gül`den 21-22 Mayıs gece yarısı kabul edilen Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunu`nu veto etmesini için tüm üyelerimizi bu konudaki taleplerini Cumhurbaşkanlığı`na faks ile iletmesini istiyoruz.

Bu yasanın veto edilmesini hep beraber sağlayabiliriz.

TMMOB PEYZAJ MİMARLARI ODASI

10. DÖNEM YÖNETİM KURULU