Bakanlık ÇED Yönetmeliğini değiştirdi ve muafiyeti 2013-2015 yılına kadar uzatarak, bakanlığın görev tanımında yer alan yaşam alanlarımızın plansız ve korumasız yatırımlarına herşeye rağmen izin verdi.Bu bir idam kararının tecillenmesi olarak yaşamımıza yansıyacaktır.

ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) MUAFİYETİNDE ISRAR !BAKANLIK ÇED YÖNETMELİĞİNİ DEĞİŞTİRDİ, MUAFİYETİ 2013-2015‘E UZATTI

Bu değişiklik ve öncesi ile 1993-2011 seneleri arasında değerlendirilecek ve sermayenin ÇED sürecini bir külfet ve zaman kaybı olarak göreceği ve ÇED sürecine girerse söz konusu projelerin büyük etkileri dolayısıyla ÇED raporu alamayacakları, alsalar bile Mahkemelerin iptal edeceği büyük yatırım projeleri için (nükleer, Gebze otobanı vb) idareler, ben bu projeyi 1993 senesinden önce düşündüm planladım diyor ve ÇED‘den muaf tutma iradesinde ısrarcı olduğunu bir kez daha gösteriyor.

Çevre Kanunu 11.8.1993 tarihinde Resmi Gazete‘de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Çevre ve Orman Bakanlığı, bakanlığın görevi olarak tanımlanmış olmasına rağmen yaşam alanlarımız üzerindeki plansız ve korumasız yatırmlara izin vererek, yaşam alanlarımızın  idam kararını imzaladı.

Çevre ve Orman Bakanlığı, kanunun 6 ay içinde çıkarılmasını düzenlediği ÇED yönetmeliği‘ni 10 yıl sonra 7.2.1993 tarihinde çıkardı ve yönetmeliğe geçici madde koyarak bu tarihten öncesi projeleri ÇED‘den muaf tuttu. 14.04.2011 tarihinde yargı kararını ihlal eden ve görmezden gelen Bakanlığın yapmış olduğu son müdahalelerin ne olduğu ve yaşamımıza nasıl yansıyacağı ile ilgili Odamız avukatı olan Sn. Emre Baturay ALTINOK‘un yapmış olduğu değerlendirmeyi üyelerimizle paylaşıyoruz:

 ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLEME (ÇED)  YÖNETMELİĞİ ÜZERİNDE YAPILAN BU MÜDAHALELER NEDEN?

"Çevresel Etki Değerlendirmesi" uygulamasının Ülkemizdeki mevzuata yansımasını ise 2872 Sayılı Çevre Kanunu‘nun 11/8/1983 tarih ve 18132 sayılı Resmi Gazete‘de yayınlanarak yürürlüğe girmesiyle görmekteyiz. Çevre Kanunu‘nun 10. Maddesi Çevresel Etki Değerlendirmesi ile ilgilidir. "Gerçekleştirmeyi planladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek kurum kuruluş ve işletmeler bir "Çevresel Etki Değerlendirme Raporu" hazırlarlar. Bu raporda çevreye yapılabilecek tüm etkiler göz önünde bulundurularak çevre kirlenmesine sebep olabilecek atık ve artıkların ne şekilde zararsız hale getirilebileceği ve bu hususta alınacak önlemler belirtilir." şeklinde olan Kanun hükmü devamındaki fıkrada ""Çevresel Etki Değerlendirme Raporu"nun hangi tip projelerde isteneceği, ihtiva edeceği hususlar ve hangi makamca onaylanacağına dair esaslar yönetmelikle belirlenir." denilmesine rağmen,  Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliği ancak 10 yıl sonra 7/2/1993 tarih ve 21489 sayılı Resmi Gazete‘de yayınlanabilmiştir.

Çevresel etki değerlendirilmesi:Madde 10 - (Değişik: 26/4/2006 - 5491/7 md.) " Gerçekleştirmeyi plânladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek kurum, kuruluş ve işletmeler, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu veya proje tanıtım dosyası hazırlamakla yükümlüdürler. "

Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı alınmadıkça bu projelerle ilgili onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı verilemez; proje için yatırıma başlanamaz ve ihale edilemez.

Çevresel Etki Değerlendirmesine tâbi projeler ve Stratejik Çevresel Değerlendirmeye tâbi plân ve programlar ve konuya ilişkin  usûl ve esaslar  Bakanlıkça çıkarılacak  yönetmeliklerle belirlenir. 

Geçici Madde 3 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği hükümlerine tâbi olduğu halde, yükümlülüklerini yerine getirmeyenlerden, halihazırda yer seçimi uygun olanlar, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde, ilgili yönetmelikler çerçevesinde gerekli yükümlülüklerini yerine getirdiklerini gösterir çevresel durum değerlendirme raporunu hazırlayarak Bakanlığa sunar. İlgili yönetmeliklerde belirlenen şartları sağlayanlar başvuru tarihinden itibaren altı ay içinde karara bağlanır.

 Çevresel durum değerlendirme raporunu altı ay içinde Bakanlığa sunmayan ya da raporun Bakanlığa sunulmasından itibaren altı ay içerisinde gerekli çevre koruma önlemlerini almayan faaliyetler Bakanlıkça süre verilmeksizin durdurulur.

Yürürlükteki mevzuat uyarınca yer seçimi uygun olmayan faaliyetler için ilgili mevzuat hükümlerinin uygulanması esastır.

ÇED YÖNETMELİĞİ ARADAN GEÇEN ZAMANDA 4 KEZ BAŞTAN AŞAĞI DEĞİŞTİRİLDİ, BU MUAFİYET KARARI HER YÖNETMELİKTE YER ALDI .

 1.     ÇED Yönetmeliği 7/2/1993 tarih ve 21489 sayılı Resmi Gazete (İLK ÇIKAN YÖNETMELİK)

 2.     ÇED Yönetmeliği 23/6/1997 tarih ve 23028 sayılı Resmi Gazete,

3.     ÇED Yönetmeliği 6/6/2002 tarih ve 24777sayılı Resmi Gazete,

4.     ÇED Yönetmeliği 16/12/2003 tarih ve 25318 sayılı Resmi Gazete

 5.     ÇED Yönetmeliği 17/7/2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete. (ŞU ANDA YÜRÜRLÜKTE OLAN YÖNETMELİK)

17 Temmuz 2008 tarihli Resmi Gazete‘de yayınlanan ÇED Yönetmeliği‘nin geçici 3. maddesi de bu muafiyeti getiriyordu.

 17 Temmuz 2008 Perşembe, Resmî GazeteSayı : 26939

YÖNETMELİK, Çevre ve Orman Bakanlığından:ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ, Kapsam dışı projeler  GEÇİCİ MADDE 3 - (1) 7/2/1993 tarihli ve 21489 sayılı Resmî Gazete‘de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinden önce uygulama projeleri onaylanmış veya çevre mevzuatı ve ilgili diğer mevzuat uyarınca yetkili mercilerden izin, ruhsat veya onay ya da kamulaştırma kararı alınmış veya yatırım programına alınmış veya mevzi imar planları onaylanmış projelere veya bu tarihten önce üretim ve/veya işletmeye başladığı belgelenen projelere Çevre Kanunu ve ilgili diğer yönetmeliklerde alınması gereken izinler saklı kalmak kaydıyla bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz.

17.7.2008 TARİHLİ RESMİ GAZETE‘DE YAYINLANAN YÖNETMELİĞİN GEÇİCİ 3. MADDESİNİN YÜRÜTMESİ, TMMOB ÇEVRE MÜHENDİSLERİ ODASI‘NIN AÇTIĞI DAVADA DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ GENEL KURULU ‘nun 7.10.2010 TARİHLİ KARARI KARARI İLE DURDURULDU. 

Durdurulan geçici 3. madde düzenlemesi ile 7/2/1993 tarihli ve 21489 sayılı Resmî Gazete‘de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği‘nden önce uygulama projeleri onaylanmış veya çevre mevzuatı ve ilgili diğer mevzuat uyarınca yetkili mercilerden izin, ruhsat veya onay ya da kamulaştırma kararı alınmış veya yatırım programına alınmış veya mevzi imar planları onaylanmış projelere Çevre Kanunu ve ilgili diğer yönetmeliklerde alınması gereken izinler saklı kalmak kaydıyla ÇED Yönetmeliği hükümlerinin uygulanmayacağı düzenleniyordu. Bir diğer ifade ile 7.2.1993 öncesi kararı alınmış ancak başlanmamış projeler ÇED Yönetmeliğinin emredici hükümlerinden muaf tutuluyordu.

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu‘nun 7.10.2010 tarihli kararı ile bu muafiyet 7/2/1993 tarihinden yatırım programına alınmış, hakkında her ne işlem yapılmış, izinler alınmış olursa olsun üretime ve/veya işletmeye başlamayan projeler yönünden durdurularak Danıştay 6. Dairesi‘nin kararı kaldırılmıştır. Bir diğer ifade ile Danıştay kararı uyarınca 1993 yılı öncesi yatırım programına alınsa dahi tüm projeler için çevresel etkileri değerlendirmesi sürecinin işletilmesi zorunluluk haline geldi.

Çevre ve Orman Bakanlığı hiç durmuyor ve her türlü yargı kararına rağmen Süreç devam ediyor ve  17.7.2008 tarihli Resmi Gazete‘de Yayınlanan Yönetmeliğin, Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu Kararı İle Yürütmesi Durdurulan Geçici 3. Maddesinin  Değiştirildiği Bügünkü Resmi Gazetede Yayınlanan Yönetmelik Değişikliği İle Çed Muafiyetinde Israr Ediliyor.

14 Nisan 2011 PERŞEMBEResmî Gazete Sayı : 27905

YÖNETMELİK, Çevre ve Orman Bakanlığından: ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK

MADDE 1 - 17/7/2008 tarihli ve 26939 sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin Geçici 3 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"GEÇİCİ MADDE 3 - (1) 7/2/1993 tarihli ve 21489 sayılı Resmî Gazete‘de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinden önce;

a) Üretime ve/veya işletmeye başladığı belgelenen projelere,

b) Uygulama projeleri onaylanmış veya çevre mevzuatı ve ilgili diğer mevzuat uyarınca yetkili mercilerden izin, ruhsat veya onay ya da kamulaştırma kararı alınmış veya yatırım programına alınmış veya mevzi imar planları onaylanmış projelerden

1) Bu Yönetmeliğin EK-I Listesinde yer alan projeler için 17/7/2015 tarihine,

2) EK-II Listesinde yer alan projeler için 17/7/2013 tarihine kadar yatırımına başlanmış projelere,

Çevre Kanunu ve ilgili diğer yönetmeliklerde alınması gereken izinler saklı kalmak kaydıyla bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz."

MADDE 2 - Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 3 - Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Orman Bakanı yürütür.

Yönetmelik değişikliği Danıştay İDDK‘nun yürütmeyi durdurma kararını etkisiz hale getiriyor. Danıştay kararında "üretime ve/veya işletmeye başladığı belgelenen projeler"dışındakilerin ÇED‘den muaf tutulması hukuka aykırı bulunmuştu.

Yönetmelik değişikliği ile "üretime ve/veya işletmeye başlama" yerine "yatırıma başlama" esas alınıyor, üstelik muafiyetler EK 1 listesine tabi faaliyetler için 17.7.2015, EK 2 listesine tabi faaliyetler için 17.7.2013 yılına kadar ek muafiyet getiriliyor.

YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN ANLAMI ŞUDUR

 1993 senesinden önce yatırım programına alındığı ifade edilen EK 1 KAPSAMINDAKİ

1) AKKUYU NÜKLEER SANTRALİ PROJESİ

2) SİNOP NÜKLEER SANTRALİ PROJESİ

3) ILISU BARAJI PROJESİ

4) İSTANBUL 3. KÖPRÜ PROJESİ

5) GEBZE- ORHANGAZİ- İZMİR OTOBANI PROJESİ

Ve.... daha bilmediğimiz, Bakanlığın adeta torbadan çıkardığı her proje İçin ÇED MUAFİYETİ YÖNETMELİK DEĞİŞİKLİĞİ İLE 17.7.2015‘E KADAR DEVAM EDECEK. (zira Bakanlığa hangi projeleri ÇED‘den muaf tuttunuz sorularına cevap verilmiyor, çünkü Bakanlık ve ilgili idareler dahi bu projelerin hangileri olduğunu bilmiyor)

YUKARIDAKİ İLK 4 PROJE İÇİN YAZILAN YAZILARA ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞINCA DANIŞTAY KARARI GEREĞİ İŞLEM YAPILACAKTIR DİYE CEVAPLAR VERİLDİ. HATTA 5. PROJE İÇİN DE BU CEVAP VERİLDİ. ANCAK ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI VERDİĞİ CEVAPLARDA KURULUŞ VE TEŞKİLAT KANUNUNA GÖRE ÇED‘İ YOK DİYE FAALİYETİ DURDURABİLECEK, AĞIR PARA CEZALARI KESEBİLECEKKEN BU YETKİSİNİ GÖRMEZDEN GELEREK BİZE BAŞVURU OLURSA BİZ BAŞLATIRIZ DEDİ.

BİR DE PROJE SAHİBİ İDARELERE BAŞVURU YAP DİYE RESMİ YAZI YAZDIK, ONLARDAN HİÇ CEVAP VERİLMEDİ. BUNLARA DAVA AÇILMAYA HAZIRLANILIYORDU.

MAHKEME KARARINDAN SONRA (27.10.2010) 5 NOLU PROJE İÇİN İSE BAŞBAKANLIK 08.12.2010 TARİHLİ RESMİ GAZETEDE BİR GENELGE YAYINLADI. GENELGENİN 9. MADDESİ İLE GEBZE- ORHANGAZİ- İZMİR OTOBANI PROJESİ İÇİN DANIŞTAY‘IN YÜRÜTMESİNİ DURDURDUĞU GEÇİCİ 3. MADDEYE ATIF YAPARAK BU PROJE ÇED‘DEN MUAFTIR DEDİ. BU GENELGEYE KARŞI TMMOB PEYZAJ MİMARLARI ODASI VE EGE KÜLTÜR VE ÇEVRE PLATFORMU DERNEĞİ (EGEÇEP) DAVA AÇTI. DAVA DANIŞTAY‘DA HALEN GÖRÜLÜYOR. YÜRÜTMEYİ DURDURMA İLE İLGİLİ HENÜZ BİR KARAR VERİLMEDİ.

Bu değişiklik ve öncesi ile 1993-2011 seneleri arasında değerlendirilecek ve sermayenin ÇED sürecini bir külfet ve zaman kaybı olarak göreceği ve ÇED sürecine girerse söz konusu projelerin büyük etkileri dolayısıyla ÇED raporu alamayacakları, alsalar bile Mahkemelerin iptal edeceği büyük yatırım projeleri için (nükleer, Gebze otobanı vb) idareler, ben bu projeyi 1993 senesinden önce düşündüm planladım diyor ve ÇED‘den muaf tutma iradesinde ısrarcı olduğunu bir kez daha gösteriyor.

Son değişiklik ile bu muafiyet 2013 ve 2015 senesine kadar genişletiliyor. Yönetmelik değişikliği de bu muafiyetin dayanağını, Danıştay‘ın üretime v/veya işletmeye başlama olarak aldığı kriterini yatırıma başlama olarak değiştiriyor ve de muafiyetin sınırlarını 2013 ve 2015‘e kadar  uzatıyor.

Siz eğer Danıştay‘ın üretime v/veya işletmeye başlama olarak aldığı kriteri Yatırıma başlama kriteri olarak değiştirir ve uygularsanız proje için temel atmayı, hafriyat yapmayı, inşaata başlamayı, kredi başvurusunda bulunmayı bile yatırıma başlama olarak değerlendirebilir ve bu muafiyeti sağlayabilirsiniz. Üretime başlama kriterini dikkate alırsanız şu anda üretime başlamamış bütün projeleri durdurup ÇED sürecini başlatmanız gerekir. (Danıştay‘ın üretime v/veya işletmeye başlama olarak aldığı kriteri dikkate alırsanız örneğin otoyolu açıp araç trafiğine açmanız gerekir, nükleer santral için elektrik üretip şebekeye elektrik vermeniz gerekir, yine barajlar için elektrik üretip şebekeye elektrik vermeniz gerekir.)

BU YÖNETMELİK DEĞİŞİKLİĞİNDEKİ SÖZ KONUSU İFADE VE SÜRE DEĞİŞİKLİĞİ İLE DANIŞTAY KARARI BERTARAF EDİLMEYE VE HÜKÜMETİN ÇOK SEVDİĞİ TEMEL ATMA GİBİ ADIMLAR İLE BU MUAFİYETLER 2013 VE 2015 TARİHLERİNE KADAR UZATILACAK, BU PROJELERİN ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ YAPILMAYACAK.

BUNUN İLK ÖRNEĞİNİ DE AKKUYU NÜKLEER SANTRALİNDEKİ TEMEL ATMA TÖRENİ İLE YAŞAYACAĞIZ.