Trabzon Kahramanmaraş Caddesi 1930`lu yıllarda toprak bir zemine sahip olmuş, 1950 ve sonrasında Arnavut kaldırımı uygulanmış ve günümüze kadar gelmiştir. Ülkemizde Arnavut kaldırımının yoğun olarak kullanıldığı kentlerden biri de Trabzon`dur. Özellikle Kahramanmaraş Caddesi bu özelliğiyle kentin belleğinde, kimliğinde önemli bir yere sahiptir. Giderek artmakta olan kimlik kaybı çağında, hızla değişen dünyada mekanlarımız ve dolayısıyla yaşamlarımız ayırt edilebilirliklerini öngörülebilir bir aynılığa bırakmıştır. Anılarımız, hatıralarımız, deneyimlerimizin ve yaşanmışlıklarımızın olduğu bu gibi konumlarda yapılan müdahaleler kent kimliği ve toplum duygusu açısından hassas olunması gereken konumlardır. Nitekim son günlerde Büyükşehir Belediyesi tarafından planlanan, TİSKİ tarafından yürütülen Kahramanmaraş Caddesi altyapı çalışmalarında Arnavut kaldırımlarının yerine asfalt dökülmesi gündeme gelmiş ve eski dokunun yerine getirilip getirilmeyeceği merak uyandırmıştır.

Giderek artmakta olan kimlik kaybı çağında, hızla değişen dünyada yaşamlarımız ve mekanlarımız ayırt edilebilirliklerini öngörülebilir bir aynılığa bırakırken, tutarlılık (değişmezlik) önemli bir insan ihtiyacı olmuştur. Sürekli değişen dünyada tutarlılık insanlar için vazgeçilmez bir ihtiyaçtır ve tutarlılığın arayışında mekanlarla kurulan duygusal bağlar, psikolojik dengenin önemli bir bileşenidirler.

Kimlik insan yaşamın tüm yönlerini kapsayan temel bir ihtiyaçtır, bu nedenle yer, yer kimliği, yer tasarımı gibi kavramlar ile mimarlık, sosyoloji, coğrafya, çevresel psikoloji, peyzaj mimarlığı, kent tasarımı ve planlama gibi çeşitli disiplinler ve meslekler arasında önemli bağlantılar kurabilir.

Hızla değişmekte olan dünyada insanların etkileşim halinde olduğu peyzajlar (somut ya da kültürel/soyut düzeyde) sürekli bir değişim halindedir. Bu değişimler insanların kimliğini güçlü bir şekilde etkileyebilir. Kültürel peyzajların (insan müdahaleleri ile değişen peyzajlar) anlamlarının ve insan kimliğinin önemi bilinmektedir. Kimlik üretme sürecinin anahtar boyutu kullanıcılara köklü bir toplum duygusu oluşturmalarında yardımcı olacak ‘kökleşmiş` elemanların yeni tasarımlara bütün ölçeklerde dahil edilmesidir.

Modern çevresel tasarımda yeri yöreye bağlayan kimliğe ilişkin iki teknik kullanılmaktadır: yerin ruhu ya da konuma özel tasarım. Simgesel kimliğin seçimi tasarımın bir şekilde konumla ilişkili olan simgesel bir yönünün seçimi ya da yeni bir mekansal bileşen olarak yorumlanabilecek yerel elemanların bulunması olarak tanımlanmıştır.

Tarihi, kültürel ve simgesel alanlar kentlerin en önemli kimlik öğeleridir. Bu alanların korunması ve kullanılır hale getirilmesi kentlerin yaşam alanlarına canlılık getirmektedir. Bu nedenle tarihi dokuların ve bulundukları çevrelerin nitelikli alanlar haline getirilmesi ve kente kazandırılması gerekmektedir. Kentlerin sahip olduğu tarihi dokular, kültürel değerler, flora, fauna ve su kaynakları kentlere kimlik kazandıran en önemli etkenlerdir. Kent kimliği bir kenti diğer kentlerden ayıran tüm farklılıklar olarak adlandırılır. Kent kimlikleri, kentlerin karakterlerini yansıttıkları gibi kentlere anlam kazandırarak farklılıklar yaratırlar.

Tüm bu kimlik kapsamında belirtilenler doğrultusunda Trabzon`da Arnavut kaldırımlarının tarihi tescili olmamasına rağmen korunması gereken bir doku olduğu anlaşılmaktadır. Bu dokunun gerekli bakımları yapılarak korunması, belleğimiz ve kent kimliği açısından sürekliliğinin sağlanması gerekmektedir.

Kent kimliğine katkıları kapsamında bahsettiğimiz bu doku aynı zamanda ekolojik açıdan da  geçirimli yüzey oluşturması, yağmur suyunun yüzeysel akışa geçen miktarının azalması, yağmur suyu geçiş süresinin uzaması, kentsel alanları sellere ve taşkınlara karşı dirençli hale getirmesi ve yeraltı su seviyesine ulaşan miktarının artmasına olanak tanımaktadır.

Tüm bunların göz ardı edilmeyeceğini umuyoruz ve gerekli olan altyapı çalışmalarının tamamlanmasının ardından, geçmişinden koparılmamış bir caddenin yeniden hayata geçirileceğini düşünüyoruz.

TMMOB Peyzaj Mimarları Odası

Trabzon Şube 2. Dönem Yönetim Kurulu