Anayasa Mahkemesi "Her yerde madencilik yapılamaz, arama faaliyetleri ÇED‘siz olmaz, kirleticilere süre tanınamaz"

Anayasa Mahkemesi resmi web sayfasından verilen bilgiye göre;

·        5177 Sayılı Yasa ile değiştirilen Maden Yasası‘nın  7.maddesinin birinci fıkrasını,  sekizinci fıkrasını ve 10.maddesinin altıncı fıkrasını Anayasa‘ya aykırı buldu ve iptal etti. Yasanın 7. maddesinin sekizinci fıkrasının yürürlüğünü durdurdu, iptal edilen diğer maddelere ilişkin yürürlüğü durdurma istemini reddetti ve kararın resmi gazetede yayımlanmasından başlamak üzere bir yıl sonra yürürlüğe girmesine karar verdi.

·        5491 Sayılı Yasa ile değiştirilen Çevre Yasası‘nın  10. maddesinin üçüncü fıkrasını, 12. maddesinin birinci fıkrasının ikinci tümcesinde yer alan " ... veya Bakanlıkça uygun görülen diğer kurum ve kuruluşlara ..." ibaresini ve geçici 2.maddesinin birinci fıkrasını Anayasaya aykırı bularak iptal etti. 

İptal edilen 10. maddenin  üçüncü fıkrası ile geçici 2.maddesinin birinci fıkrasına ilişkin iptal hükmünün kararın Resmi Gazetede yayımlanmasından başlamak üzere bir yıl sonra yürürlüğe girmesine karar verdi.

ANAYASA MAHKEMESİ KARARININ ANLAMI NEDİR?  

Maden Yasasının 7.maddesinin 1.fıkrasının iptal edilmesi; Yasa, madencilik sektörüne; Anayasa ve uluslararası çevre sözleşmelerine aykırı olarak dilediği yerde dilediği şekilde maden işletme olanağı sağlıyordu. Türkiye‘nin kültür ve tabiat varlıklarının korunması için gerekli olan ÇED Yönetmeliği ve GSM Yönetmeliği ve diğer koruma mevzuatı dışlanmış, Bakanlar Kurulunun çıkaracağı bir Yönetmelikle ‘‘çevre ve insan sağlığı‘‘ by-pass edilmişti.

İptal edilen yasa doğal ve kültürel mirasımızın, kaynaklarımızın korunması açısından çok büyük tehlikeler yaratmaktaydı. Eğer yasa Anayasa mahkemesi tarafından iptal edilmemiş olsaydı,  Kelebek vadisinde, Fırtına Deresi‘nde, Kapadokya‘da, Ayasofya‘nın bahçesinde maden işletmesi yasal olarak mümkündü.

ŞİMDİ NE YAPILMALIDIR?

•  Yasa değişikliğine dayanılarak, 2005/9013 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla çıkarılmış ve 21.06.2005 tarih ve 25852 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Madencilik Faaliyetleri İzin Yönetmeliği‘nin yasal dayanağı kalmamıştır, hemen iptal edilmelidir.

• Madencilik Faaliyetleri İzin Yönetmeliğine dayanılarak verilen madencilik izinlerinin (Bergama-Ovacık, Efemçukuru, Kışladağ vb) tamamı geri alınmalıdır. Örneğin Bergama Ovacık Altın Madeni için Yönetmeliğin 77. maddesi düzenlemesi gereği imar planı olmadan, yapı kullanma izni olmadan verilen 18.05.2006 tarihli 10 numaralı  açılma ruhsatı geri alınmalıdır. 

• İptalin ana fikri, yasama organının belirlemesi gereken ve yasayla düzenlenmesi gereken madencilik faaliyetlerinin, yönetmelikle belirlenmelidir.

• Maden, Jeotermal Kaynakları ve Petrol Arama Faaliyetleri de ÇED‘e tabi olmalıdır;

• Çevre Yasasının iptal edilen en önemli düzenlemesi madeni petrol ve jeotermal kaynakların atanmasının ÇED kapsamı dışına çıkartılmasına ilişkin düzenlenmelidir.

Artık ÇED incelemesi olmadan hiçbir arama faaliyeti yapılamayacaktır. Kaz Dağları, Kozak Yaylaları, Efemçukuru ve diğer yöreler, altın arama faaliyeti adı altında ÇED süreci işletilmeden"numune alımı, sondaj yarma, galeri ve kuyu açma" gibi çevre kirlenmesine yol açabilecek, doğal yapıyı bozucu" arama faaliyeti yapılamayacak.

Çevreyi Kirletmeye süre tanınmamalıdır;

Yönetmelik çıkarılması beklenmeden faal durumda olan işletmelerin, çevreyi kirletmelerine ve ekolojik dengeyi bozmalarına göz yumulmayacak.  Bu tür faaliyetler hemen durdurulması gerekmektedir.

İptal kararının yürürlüğü ertelense de anayasa aykırı yasalara dayanılarak işlem yapılamaz, izin verilemez;

Ancak, yaşam alanlarının korunması konusunda kısmen olumlu sonuçlar yaratabilecek iptal kararının bir yıl sonra yürürlüğe girmesi, bir yıllık kirletmeye izin anlamına gelmektedir. Bu itibarla, yüksek mahkemenin kararı kendi içinde çelişki taşımaktadır. Anayasa Mahkemesi‘nin yürürlük tarihini ertelemesine karşın, iptal edilen yasaların anayasaya aykırı olduğu belirlendiğine göre; yönetmeliklerin hemen iptaline, anayasaya aykırı olan yasa ve yönetmeliklere göre, kirletici faaliyetlere verilen izinlerin hemen geri alınması, bu tür faaliyetlerin hemen durdurulması gerekmektedir.