Ülke planlama süreçlerindeki en büyük eksiklik PEYZAJ PLANLARININ ulusal plan kademelerinde yer almamasıdır

Ülke planlama süreçlerindeki en büyük eksiklik PEYZAJ PLANLARININ ulusal plan kademelerinde yer almamasıdır.

PEYZAJ PLANLAMA, doğal çevre ile fiziksel çevrenin alan kullanım kararları alınırken, doğru şekilde örtüştürülebilmesi için yapılan bilimsel bir çalışmadır. Yatırımlara öncelik veren, doğal, ekolojik, kültürel ve tarihi değerleri yok sayan bir kalkınma politikası ile gerçekleştirilen uygulamalara karşı; söz konusu alanların korunmasına yönelik stratejileri belirler.  

Bugüne kadar; plan hiyerarşisi içinde, ülke planları ve bir alt kademedeki bölge planları ile daha alt hiyerarşide yer alan imar planları daha çok şekilci planlar olmuş, peyzaj planları olmadan yapılan bölgesel ve yerel planlar ülke kaynaklarımızın yok oluşunun sebebi olarak bu gün karşımıza çıkmıştır.

Nazım imar planları ve uygulama imar planları, EKOLOJİK TEMELİ olmaması sonucunda devamlı sorunlar içeren ya da bitirilemeyen planlar olmuşlardır.

Seksenli yıllardan başlayarak "Turizmi Teşvik Yasası" ile o zamana değin ender ekolojik özellikleri taşıyan kıyılarımız, turizme açılarak aşırı derecede tahrip edilmiştir.

Orman alanları ve sit alanlarının tanımı ve kapsamı daraltılmakta, çevre ve doğa korumanın ekonomik yarar kaynağına dönüştürülmesi planlanmaktadır.

Birçok konuda kendimize örnek aldığımız Avrupa ülkelerinde, doğa koruma alanları ülkelerin en az % 10‘unu oluşturmakta iken, ülkemizin ancak % 1‘i koruma altındadır.           

Tam da bu perspektiften bakıldığında Bodrum Yarımadası‘nın son yıllarda yaşadığı değişim ile kültürel, tarihsel ve doğal kayıplar da tesadüf değildir.         

Bu gün Bodrum yarımadasının geleceğinin tartışıldığı Sempozyumda; TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Muğla İl Temsilciliği Diyor ki;

Tüm çağdaş ülkelerde olduğu gibi uzun süreçleri öngören planlama disiplini ve anlayışı artık ülkemizde de gerçekleşmelidir. Kaybolan doğal değerlerin boyutları bize yeterli tehlike sinyallerini vermektedir.

Ülkesel kapsamdan, yerel boyutlara değin doğal değerlerin korunmasını ve geliştirilmesini ön görmelidir.

Yerel yönetimler kendi bölgelerinin gelişmesinden sorumludur, sınırlı bütçeleri onları nüfuslarının zorunlu ihtiyaçlarını karşılamaya ve ekonomik açıdan da ticaret ve endüstrinin gelişimine dayalı harcamalarda bulunmaya zorlar. Yerel yönetimler bu şartlar altında peyzaj planlamaya yer verebilirler mi?

Yanıt her zamankinden fazla şimdi ‘ EVET ‘ olmalıdır.

Bu konu yaşadığımız alan için şimdiye kadar göz ardı edilmiş bir gerçektir. Yerel yönetimler peyzaj planlama süreçlerinde hem birinci dereceden sorumlu ve yetkili hem de en çok etkilenen unsurlardır.

Yasa yapıcılar çevresel koruma gerekliliklerini gittikçe artan bir önemle ele almalıdırlar, aynı zamanda yasa yapıcıların yanı sıra her yerel politikacı, kaynakların korunarak kullanıma açılmasında kendi sorumluluğunun farkına varmalıdır. Peyzaj Planlamaya karşı bugüne kadar gösterilen kayıtsızlık, ancak çevreye duyarlı bir toplumun geliştirilmesi ile gerçekleşebilir. Fakat politikacılar ve diğer planlama kurumları ile meslek disiplinleri, PEYZAJ PLANLAMAYI kendi karar verme yetisini kısıtlayan bir engel olarak gördükçe sorunlar daha da artacaktır.

Hüküm veren merkezi otorite, ülkemizde 34 yıldır ülke kaynaklarını koruyarak ekolojik temelli fiziksel planlar üreten peyzaj mimarlığı meslek disiplinini görmezden gelmiş, peyzaj mimarlarını plan karar mekanizmalarına dahil etmemiştir. Bunun sonucunda doğal-kültürel tüm değerlerini sermayeye teslim ederek, kaynaklarımızın tüketilmesine izin vermiştir.

Yıllardır bahçe ölçeğine sıkıştırılan peyzaj mimarlığı mesleğinin, bu ülkenin teminatı olduğu gerçeği yeni anlaşılmaktadır. 2006 yılında Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Peyzaj mimarlığı meslek disiplininin hizmet sınıfları ve plan ölçeklerinin yasal sınırlarının belirlenmesi ile ulusal plan kademelerine girmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır.

Ülkemizin 2000 yılında imzalayıp 2003 yılında 4831 sayılı yasa ile yürürlüğe alarak Avrupa Birliği nezdinde ciddi bir yasal yükümlülük getiren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi der ki; bu sözleşmeyi imzalayan ülkeler öncelikle ulusal peyzaj politikalarını oluşturmalı, peyzaj alanlarının envanterini hazırlamalı, peyzaj planları yapmalı, peyzaj yönetim politikaları üretmelidir.  

Bu hükümler çerçevesinde, öncelikle ulusal plan kademelerinden başlayarak Çevre Düzeni Planı, Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı, İmar Planları, Uygulama İmar Planları arasında mutlaka Peyzaj Planları da yerini almalıdır.

 Bilgi eki :

PEYZAJ PLANLAMA, doğal çevre ile fiziksel çevrenin alan kullanım kararları alınırken, doğru şekilde örtüştürülebilmesi için yapılan bilimsel bir çalışmadır.

PEYZAJ PLANLAMA, tüm doğal-kültürel kaynakların ve yer altı-yer üstü kaynaklarının kapasitesini belirler.

PEYZAJ PLANLAMA, kıyı alanlarının peyzaj koruma ve kullanım analizi hizmetlerinin tasarım ve projelendirilmesi için     gerekli verileri belirler.

PEYZAJ PLANLAMA; katı atık depolama alanları için peyzaj ekolojisi ilkelerine dayalı yer seçimi, var olan çöp alanlarının peyzaj alanlarına etkilerinin değerlendirilmesi ve katı atık depolama alanlarının kullanım ömrü sonunda peyzaj onarımı ile birlikte açık - yeşil alan olarak dönüştürülmesine yönelik hizmetleri sunar.

PEYZAJ PLANLAMA; Yatırımlara öncelik veren, doğal, ekolojik, kültürel ve tarihi değerleri yok sayan bir kalkınma politikası ile gerçekleştirilen uygulamalara karşı; söz konusu alanların korunmasına yönelik stratejileri belirler.

PEYZAJ PLANLAMA; hatalı alan kullanımları sonucu müdahale ve tahrip edilmiş peyzajların onarımı, iyileştirilmesi ve geliştirilmesine yönelik her türlü planlama ve uygulamaların izlenmesi ve denetlenmesi için olanak sağlar.

PEYZAJ PLANLAMA, merkezi otoritenin "sürdürülebilir kalkınma" diyerek geliştirdiği her kaynak kaybına ve ülke geleceğimizin ipotek altına alınma tehdidine karşı "sürdürülebilir yaşam" diyerek geleceğimizin teminat altına alınmasının olmazsa olmazıdır.

TMMOB
Peyzaj Mimarları Odası
Muğla İl Temsilciliği