BASINA VE KAMUOYUNA

  BORNOVA BÜYÜK PARK‘TA YAPILMASI DÜŞÜNÜLEN ÇOK AMAÇLI BİNA ŞEHİRCİLİK VE PLANLAMA İLKELERİNE AYKIRIDIR

Günümüzde parkların amaçları dışında kullanımı ve kentin özellikle artış gösteren sosyo-ekonomik gereksinimlerinin karşılandığı rezerv ortamlar olarak görülmesi yeni sorunları kamusal yaşamda gündeme getirmektedir. Bu kapsamda Bornova Büyük Park‘ta Adliye Binasının yıkılarak yerine daha büyük emsal değerli çok amaçlı bina (nikâh ve meclis salonu) yapılması sorunu yaşanmaktadır.

Parklar, sosyo-kültürel ve ekolojik işlevleri yönüyle kentlerde kamusal yaşamda önemli bir rol üstlenmektedir. Ancak parklarda amaç dışı kullanımlar söz konusu olduğunda bu durum sadece parkların işlevlerini olumsuz etkilemekle kalmamakta, içinde bulundukları kent bölümlerinde sosyo-kültürel, politik ve ekolojik kaynaklı sorunları da arttırmaktadır.

Bu bağlamda, Büyük Park‘ın da içinde bulunduğu Bornova ilçesi, parkların gerek işlevleri gerekse de nitelik ve nicelikleri yönüyle irdelendiğinde;

2 adet semt parkı (Büyük Park - 42 980 m2 -, Çamdibi Atatürk Parkı - 40.000 m2 -), 5 adet mahalle parkı (75. yıl Parkı, Bilal Çakırcalı Parkı, Ahmet Taner Kışlalı Parkı, Evka 4 Parkı, Muammer Aksoy Parkı), 209 adet cep parkı toplamı olarak 216 adet farklı içerik ve ölçekte park mevcuttur. Semt ve mahalle parklarının toplam alanının 133.230 m2 olduğu düşünüldüğünde (cep parklarıyla birlikte) 400.000‘i aşan Bornova nüfusunun park gereksinimlerinin nicelik yönünden karşılanamadığı açıktır. Buradan hareketle Büyük Park örneği ele alındığında; 1940 yılında Bornova‘ya kazandırılmış olan parkta kültür ve sanat merkezi, eski meclis binası, belediye tesisleri, açık hava tiyatrosu, halı saha, kafeterya, çay bahçeleri ve büfeler, trafik eğitim alanı, otoparklar, meydan, havuz, oturma alanları, çocuk oyun alanı, tuvalet" gibi kullanımları barındırmaktadır. Bunlar içerisinde binalar 4.150 m2, otoparklar 2.100 m2 ve meydan, yollar gibi beton kaplı zeminler 25.000 m2 yer kaplamaktadır. Buradan anlaşılacağı üzere 42.980 m2 toplam alanın 18.000 m2‘si bitkisel alandır. Bu durumda parkın büyük bölümünü oluşturması gereken bitkisel alan ne yazık ki toplam alanın % 40‘ını oluşturmaktadır. Parkın içeriğinin günümüze kadar bina ve beton zeminler lehine artış gösterdiği, bitkisel alanların ise giderek azaldığı görülmektedir. Bütün bu olumsuz gelişmelerin üzerine önerilen çok amaçlı bina, sorunu daha fazla artırarak parkın tanımı ve işlevlerini tartışılır hale getirecektir. Öngörülen kitlenin getireceği bazı olumsuz etkiler şu ana başlıklarda toplanmıştır;

- Bornova‘nın en eski parkı olarak genç Cumhuriyet dönemi ürünü olan bu parkın tarihi önemi, simge değeri ve kimliği olumsuz etkilenecektir. Parkta özellikle ağaçların oluşturduğu siluet etkisi azalacaktır.

- Öngörülen kitlenin çok amaçlı kullanım yükü, park içinde ve yakın çevresinde (Fevzi Çakmak Caddesi ve 156 Sokakta) araç ve yaya trafik yoğunluğunu arttıracaktır. Bu durum çevresindeki kullanımlarla (okul ve konutlara) olan yaya erişimi ve bağlantıları olumsuz etkileyecektir.

- Artış gösterecek olan araç trafiği ve otoparklar çevrede gürültü ve görüntü kirliliği yaratacaktır. Ayrıca araç trafik yükünün getireceği eksoz gazı emisyon değerlerinin artması bölgede kamusal yaşamı olumsuz etkileyecektir.

- Bina emsal değerinin ve işlevlerinin artışına bağlı olarak; araç trafiği ve otopark (projede öngörülen 10 adetlik otoparkın bu gereksinimi karşılayamayacağı) yoğunluğu bina yakın çevresinin büyük ölçüde otopark alanına dönüşmesine, park içinde ve yakın çevresinde otopark olarak yeni yüklerin gelmesine neden olacaktır.

- Park alanı içindeki yaşlı ve genç ağaçlar başta olmak üzere tüm bitkilere ve çevreye doğrudan ve dolaylı zarar verecektir. Adliye binasının yıkılmış olması ilgili mekanda bitkiler sayesinde mikro-klima oluşturma olanağı söz konusu iken yeni bir kitlenin yapılması bu olumlu gelişmeyi ortadan kaldıracaktır.

- 400 000 nüfusu yanında 3 üniversiteye bağlı 40.000 öğrencinin bulunması Bornova‘da yeni açık/yeşil mekanların üretilmesini gerektirirken parklara olan bu yöndeki kültürel müdahaleler açık mekan gereksinimine yanıt vermek yerine mevcutların kullanımında kısıtlamalara yol açmaktadır.

- Öngörülen kitle, park içinde kentin herhangi bir yapı adasından farklılık taşımayan bir mekânsal örüntü oluşturacaktır. Bina emsal değerinin artması mekânsal derinliği ve insan ölçeğinde mekânın algılanmasını (yaşanmasını) olumsuz etkileyecektir.

- Uğur Mumcu Kültür ve Sanat Merkezinin çok amaçlı olarak "aynı zamanda nikâh salonu olarak da" kullanıldığı dikkate alındığında; park içine yeni bir kitlenin getirilmesi kaynakların israfı anlamı taşımaktadır.

Konu bu olumsuz gelişmelerin yanında yasal yönden irdelendiğinde; İzmir Büyükşehir Belediyesi İmar Yönetmeliği‘nin 14-E-1 maddesi "parklarla ilgili düzenleme ve yapılaşma usullerini" tanımlamaktadır. Yönetmeliğin bu maddesinde; parklar için gerekli tesisler dışında bu alanlarda sadece tuvalet, süs havuzu ve pergola yapılabileceğine ilişkin hüküm bulunmaktadır. Bu durum bile parkların işlevini destekleyen kullanımlar dışında farklı amaç ya da kullanımlara yönelik yapı kitlelerinin getirilmesini yasaklamaktadır.

Genel olarak yerel yönetimlerin yerleşimlerde artan mekânsal gereksinimleri parklarda çözmek yerine yeni alanlar üretmesi gerekir. Diğer yandan kamusal açık/yeşil alan miktarını nicelik ve nitelik yönünden arttırmak ve bu ortamları rekreasyonel yönden daha etkin kullanmayı sağlamak yerel yönetimlerin asli görevi olmalıdır. Buradan hareketle; parklardaki yapılaşmaların ekonomik ömürlerini ve işlevlerini tamamladıktan sonra ivedi olarak açık/yeşil mekâna dönüştürülmesi ya da mevcut mekân(lar)a eklemlenmesi zorunluluk taşımaktadır.

Sonuç olarak; yukarıda belirtilen nedenler dikkate alınarak Bornova Büyük Park‘ta Eski Adliye binasının yıkılarak yerine çok amaçlı bina (nikâh ve meclis salonu) inşasını şehircilik ve planlama ilkeleri ile kamu yararı açısından aykırı buluyoruz.

Gereğini kamuoyuna saygılarımızla duyururuz.