Odamız 15. Dönem Yönetim Kurulu, 14 Mayıs 2023 tarihinde yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili seçimlerine giderken ülkemize ve mesleğimize dair beklentilerimiz ve hedeflerimizi açıklayan bir seçim bildirgesi yayınlamıştır.

 Güvenli ve yaşanabilir yapılı çevrelerin üretilmesinin gerekliliği tüm dünyanın olduğu gibi ülkemizin de öncelikli gündemini oluşturmaktadır. Son yıllarda yaşanan yıkıcı afetler bu gerekliliğin acı birer göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Doğal denge ve doğanın insana sunduğu üretkenliği bakımından ekolojik bir süreç olan afetlerin canlılara doğrudan zarar vermediği bilimsel bir gerçektir. Ancak, verimli tarım araziler ve dere yatağına yapılan yerleşimler nedeniyle depremler ve seller, su kaynaklarının yanlış yönetimi nedeniyle kuraklık, yaban hayatının ve doğal peyzajın var olduğu ormanlara insan müdahalesinin artmasıyla çıkan orman yangınları insanlarla birlikte tüm doğal ve kültürel varlıklara zarar verir. 

Bu tespitten hareketle, disiplinler arası ortak akıl ve stratejiler gerektiren çevresel krizlerde, peyzaj odaklı yaklaşımların öncelenmesinin gerekliliği bir kez daha vurgulanmalıdır. Doğal, kültürel ve çevresel değerlerin bütünleşik bir çerçevede ele alınmasını mümkün kılacak bu bakış, tasarım, planlama ve uygulamalarımızda asıl belirleyici olmalıdır. Tarafı olduğumuz uluslararası sözleşmeler de bu yönde benimsenmemiz gereken yaklaşımların altını çizer. Ülkemizin yasayla onayladığı Avrupa Peyzaj Sözleşmesi gereğince ülkemiz peyzajlarının planlanması, yönetilmesi ve korunması zorunludur. Taraf ülke olarak, peyzajı, şehir ve bölge planlama politikalarına; kültürel, çevresel, sosyal ve ekonomi politikalarına ve aynı zamanda peyzaj üzerinde doğrudan veya dolaylı etkisi olabilecek diğer politikalara dahil etmeye ilişkin yükümlülüklerin uygulanmasına bir an önce başlanmalı, bu yönde peyzaj mimarlarınca geliştirilen teknik kılavuz ve belgeler kapsamında peyzaj tabanlı şehircilik uygulamalarına geçilmelidir.

Tarafı olduğumuz diğer bir uluslararası sözleşme olan Paris İklim Anlaşması`nın gerekliliklerinin yerine getirilmesi hususunda da Peyzaj Tabanlı Şehircilik anlayışı rehber olacaktır. Nüfusunun ¾`ünün kentlerde yaşadığı ülkemizde Peyzaj Tabanlı Şehircilik anlayışı ile doğa temelli çözümler üretmek, mavi/yeşil altyapı sistemlerini kurmak, iklim değişikliğine uyum ve etkilerinin azaltılması için peyzaj politikalarını hayata geçirmek mümkün olabilecektir. 

Şubat Ayında yaşadığımız büyük depremler, olası afetlere hala daha hazırlıklı olmadığımızı göstermiştir. Afet öncesi, sırası ve sonrasında uygulanması gereken eylemlere ilişkin çalışmalarda Peyzaj Mimarlarının da paydaş olarak yer alması hem afetlerin önlenmesinde, müdahalesinde ve ardından geçici barıma ve yardımların iletilmesi konusunda koordinasyonu güçlendirecektir. 

Yine aynı şekilde sel, heyelan, orman yangını vb afetlerle birlikte önümüzde bizi bekleyen en büyük risklerin başında iklim krizi gelmektedir. Küresel iklim değişikliğine uyum ve etkilerinin azaltılması konusunda kentsel ısı adası etkisinin azaltılması, suyun etkin kullanımı için mavi/yeşil altyapının tesis edilmesi, biyoçeşitlilik ve toplum refahı için yeşil örüntülerin kurulması için peyzaj mimarlarına her alanda, her kademede ihtiyaç bulunmaktadır. 

Bu veriler ışığında ülkemizi ve toplumumuzu daha ileriye taşıyabilmek için mesleğimiz adına yasal düzenlemelerin bir an önce tamamlanarak peyzaj tabanlı şehircilik modelinin tüm planlama ve tasarım aşamalarında benimsenmesi, afet ve iklim dirençli kentlerin tesisine derhal başlanması gerekmektedir.

HEDEFLERİMİZ, BEKLENTİLERİMİZ

• Peyzaj Mimarları Odası akademi, sektör, kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşlarıyla bir arada çalışarak, ülkemizdeki peyzaj politika ve uygulamalarına yön verecek; ulusal ve yerel ölçekte etkin olacak Peyzaj Tabanlı Şehircilik Rehberlerinin hazırlanması ve uygulamalara yön vermesi için gerekli mevzuatın oluşturulması,

• İnsanı önceleyen ve insan odaklı yaklaşımların ötesinde, tüm canlıların bir arada yaşayabileceği, kent-doğa ilişkisini doğru yöneten kentlerin planlanması ve kentsel mekanların tasarlanması,

• Yüksek Öğretim Kurumu`nun (YÖK) peyzaj mimarlığı bölümleri için kontenjan belirleme ve yeni bölümlere ihtiyaç olup olmadığını ve meslek adına ihtiyaçlarını belirlemesi; mezun ve istihdam şartlarının ülke geneline bakılarak yeterliliği olan bölgelerde eğitim verilmesi,

• Çevresel Etki Değerlendirme raporlarının proje ölçekli koruma sağladığı Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından fark edilip yerine Stratejik Çevresel Değerlendirme sürecine geçilmesi bizler tarafından olumlu karşılanmıştır. Fakat ÇED sürecinde olduğu gibi SÇD sürecinde de Peyzaj Mimarlarına proje ekibinde yer verilmemektedir. SÇD sürecine peyzaj mimarının dahil edilmesi,

• Peyzajların korunmasının ve sürdürülmesinin yanı sıra afet ve iklim dirençli kentlerin oluşturulmasının sadece mesleki eylemlerle mümkün olmadığı bilinciyle, peyzaja dair toplumsal okuryazarlığın yaratılmasına yönelik eğitim programlarının oluşturulması ve ilköğretimden itibaren müfredata entegre edilmesi,

• Ekolojik ve sosyal faktörlerin etkileşimini doğru bir şekilde okuyarak kamu yararını gözeten, ekoloji-ekonomi sentezini yaparak yerin niteliğine değer atfeden peyzaj politikalarının kente yön vermesi ve karar verici mekanizmalarda Peyzaj Mimarlarının istihdamının arttırılması, 

• Kentsel dönüşüm çalışma süreçlerinde kentsel ve kırsal alanlarda var olan doğal, mekânsal ve sosyal dinamiklerin belirlenmesi ve bu veriler ışığında dönüşüm alternatiflerinin üretilmesi için ekiplerde peyzaj mimarına yer verilmesi,

• Büyükşehir, il veya ilçe belediyelerinde Fen İşleri, Park Bahçeler müdürlüklerinde sınırlı sayıda meslektaşımız çalışmaktadır. Daha yaşanabilir yerleşimler için Ulaşım Daire Başkanlığı, Etüt Proje Müdürlükleri, Çevre ve İklim Müdürlükleri, İmar Müdürlüklerinde peyzaj mimarı istihdamının artırılması,

• Afet risklerini azaltmak için ekosistemlerin sürdürülebilir kullanımı ve yönetimine yönelik hazırlanan uluslararası eylem kılavuzlarının, ulusal ve yerel ölçeklerde ülkemiz için de hazırlanması,

• Ruhsata tabi tüm yapılarda peyzaj projelerinin istisnasız talep edilmesi,

• İmar planlarında açık yeşil alan miktarlarının arttırılarak birbirine bağlı bir sistem olarak kurgulanması,

• Peyzaj karakter analizi ve peyzaj atlaslarının planlamaya esas olacak şekilde hazırlanması,

• Kentlerde kişi başına düşen aktif yeşil alan miktarının arttırılması,

• İklim değişikliği ile mücadele konusunda peyzaj mimarlarının sürece etkin katılması,

• İmar yönetmeliğinde doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımına ve yönetimine dair detaylı düzenlemelerin getirilmesi. Yeşil alan tahsisleri, tür seçimleri, sulama, drenaj ve yer altı su kullanımına dair gibi konulara dair ilkelerin belirlenmesi öncelikli hedef ve beklentilerimizi oluşturmaktadır.

Peyzaj Mimarları Odası olarak güvenli, yaşanabilir, iklim uyumlu ve adil çevrelerin yaratılmasında asıl sorumluluk sahibi meslek gruplarından biri olmamız sebebiyle, sürdürülebilir bir kalkınma modeli benimseyerek mesleki eylem ve pratiklerimize yön veriyoruz. Bu amaçla 14 Mayıs 2023 tarihinde yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili seçimlerine giderken ülkemize ve mesleğimize dair beklentilerimiz ve hedeflerimizi seçime katılan tüm adaylara, partilere ve kamuoyuna saygılarımızla sunarız.

TMMOB Peyzaj Mimarları Odası

15. Dönem Yönetim Kurulu