“Türkiye’de Mühendis-Mimar-Şehir Plancısı Profil Araştırması” kitabı yayımlandı. Türkiye’de mühendis, mimar, şehir plancılarının son 30 yıllık süreçteki değişimini ve gelişimini inceleyen kitap 3 bölümden oluşuyor.

Kitabın ilk bölümünde anketlerden derlenen veriler meslek odasına üye olan/olmayan ayrımında, ikinci bölümde çalışma konumlarına göre üçüncü bölümde ise 8 oda (EMO, İMO, JFMO, MADENMO, MMO, METEOROLOJİ MO., PEYZAJ MİMARLARI ODASI ve ZMO) ayrımında inceleniyor.

SUNUŞ

TMMOB, çalışmaları 2005 yılında başlayan "Türkiye‘de Mühendis-Mimar-Şehir Plancısı Profil Araştırması"nın ilk kitabını ilgilenenlere ve ilgileneceklere sunmanın onuru içerisindedir.

TMMOB ortamında Türkiye‘deki mühendis-mimarları konu edinen ilk araştırma 1976 yılında, ikinci araştırma da 1998 yılında yapıldı. 1976‘da başlangıçta yalnızca mimarlara yönelik olarak Mimarlar Odasınca başlatılan, sonra tüm TMMOB üyelerini kapsayacak biçime dönüştürülen "Mühendisler-Mimarlar" konulu ilk araştırmanın sonuçları, Ali Artun‘un 1975-2000 yıllarına ilişkin bazı "okumaları"nı da içerecek biçimde "Fordizmin ve Mühendisin Dönüşümü" adıyla 1999 yılında yayımlandı. 1998‘de "Türkiye‘de Mühendis-Mimar Kimliği ve Meslek Örgütlenmeleri" konulu ikinci araştırmanın sonuçları da Dr. Ahmet Haşim Köse ile Dr. Ahmet Öncü‘nün,  kapitalizmin emek-sermaye bağlamındaki kuramsal tartışma, önerme ve değerlendirmelerini de içerecek biçimde "Kapitalizm, İnsanlık ve Mühendislik - Türkiye‘de Mühendisler, Mimarlar" adıyla 2000 yılında kitaplaştırıldı.

İlk araştırmadan bu yana geçen yaklaşık 30 yıl, öncekilere göre dünyada değişim ve dönüşümün çok hızlandığı bir dönem oldu. Mühendislik-mimarlık-şehir plancılığı mesleği ile mühendis-mimar-şehir plancısını da kaçınılmaz olarak etkileyen bu değişim ve dönüşümün temel dinamikleri, bilim ve teknolojik gelişmeler, küreselleşme ve neoliberalizm oldu.

Türkiye bu döneme, 12 Eylül karanlığında girdi. Küresel kapitalist sisteme eklemlenmeyi amaçlayan ekonomi politikaları, temel hak ve özgürlüklerin kısıtlanması, toplumsal muhalefetin temel unsurlarından olan TMMOB gibi meslek kuruluşlarını güçsüzleştirme çabaları, Türk-İslam sentezi ideolojisinin topluma dayatılması, YÖK aracılığı ile yüksek öğretim sistemininin "zapturapt altına alınması", her ile yeni bir üniversite kurarak eğitim kalitesinin düşürülmesi, Türkiye‘de mühendislik-mimarlık-şehir plancılığı mesleği ile mühendis-mimar-şehir plancısını bu dönemde etkileyen yerel etmenlerdendi.

TMMOB ve Oda yönetimlerinde görev yapanlar; iş yaşamlarında, TMMOB/Oda çalışmalarında, bilimsel, mesleki ve sosyal etkinliklerde ve alanlarda mühendis- mimar-şehir plancısı kitlesi ile sürekli olarak iç içe, yan yana olduğundan söz konusu değişim ve dönüşümü yıllardır gözlemekte ve programlarında dikkate almaktadır. Ancak, Odasına üye olan-olmayan, mesleğini icra eden-etmeyen tüm mühendis, mimar ve şehir plancılarını çeşitli yönleriyle daha yakından tanıma, onlardaki değişim ve dönüşümü bilimsel temellere oturtma, ölçülebilir ve karşılaştırılabilir kriterlerle ifade etme gereksinmesi de hep hissedilmiştir.

Bu gereksinimden yola çıkan 37‘inci Dönem TMMOB Yönetim Kurulu‘nun başlattığı Türkiye‘de Mühendis-Mimar Profil Araştırması, TMMOB 38‘inci Olağan Genel Kurulu‘nda kabul edilen bir karar ile 38‘inci Dönem Yönetim Kurulu‘na görev olarak verilmişti. Elinizdeki bu kitap, araştırmayı gerçekleştirmek amacıyla o dönemde oluşturulan Çalışma Grubunun ilk ürünüdür.

Kitap, araştırmanın alan çalışmalarını tasarlayan, bir bölümünü yürüten ve sonuçlarını derleyen şirketin üç raporunu kapsamaktadır: Raporlardan birincisi, anketlerden derlenen verilerin, meslek odasına üye olanlar-olmayanlar ayrımında, ikincisi çalışma konumları ayrımında ve üçüncüsü de 8 Oda (Elektrik, İnşaat, Jeofizik, Maden, Makina, Meteoroloji Mühendisleri, Peyzaj Mimarları ve Ziraat Mühendisleri Odası) ayrımında tablo dökümlerini ve dökümlerin betimlemelerini içermektedir.

Raporlar, araştırmada derlenen verilerden üretilebilecek tablo ve betimlemelerin yalnızca bir kısmını içermektedir. Eldeki veri setinden ayrıca çok sayıda tablo ve betimleme üretebilmek mümkündür. Çalışma Grubu bu yöndeki çalışmalarını sürdürmektedir. Çalışma Grubunun ikinci ürünü, bu kitaptaki bilgileri bütünler nitelikteki ayrı bir kitap olacaktır.

Bu araştırmadan, hem TMMOB ve Oda yöneticilerinin hem de mühendis-mimar kitlesi üzerinde çalışacak araştırmacıların yararlanacağına inanıyoruz. TMMOB, derlenen verilerden yararlanmak isteyecek araştırmacılara elinden gelen desteği verecektir.

Önceki yıllarda yürütülen araştırmalarla birlikte ele alındığında bu araştırma, Türkiye‘de mühendis ve mimar kitlesinin yaklaşık 30 yıllık süreç içindeki gelişimini ve değişimini de gösterebilecektir.

Çalışmanın sorumluluğunu üstlenen dönemin Yönetim Kurulu 2. Başkanı Hüseyin Yeşil‘e; Çalışma Grubunda araştırmanın başından sonuna değin yer alan Kaya Güvenç, Mehmet Kayadelen ve Sümmani Can‘a; araştırmaya kimi dönemlerde katkıda bulunan Cem Kükey, Fulya Arıcan Öznur, Metin Kulein, Hakan Güngör, Tankut Kılınç, Mustafa Atmaca, Neşet Kocabıyıkoğlu, Mehtap Ercan Bilgen ile dönemin TMMOB Genel Sekreter Yardımcısı Ayşegül Bildirici ve teknik görevli Özgür C. Göktaş Küçük‘e; anket sorularının hazırlanmasına ve anketlerin gerçekleştirilmesine katkıda bulunan Odalarımızın merkez, şube ve temsilciliklerinde görevli arkadaşlarımıza; araştırma danışmanları Prof. Dr. Hasan Ünal Nalbantoğlu ile Doç. Dr. Ahmet Alpay Dikmen‘e ve alan araştırmasını tasarlayan, uygulayan ve tablolaştırıp betimleyen Veri Araştırma AŞ‘nin yetkilisi Sezgin Tüzün ve çalışma arkadaşlarına teşekkür ederiz.

Şubat 2009‘da kaybettiğimiz Orman Mühendisi arkadaşımız Sevgili Sümmani Can‘ın, başından beri içinde yer aldığı Türkiye‘de Mühendis-Mimar Profil Araştırması‘nın sonlandığını görmüş olmasını çok isterdik. Summani Can bir TMMOB gönüllüsüydü. Herşeyden önce, bu kitabımızla onu TMMOB çalışmalarında yaşattığımızı biliyor, sevgiyle anıyoruz. 

Mehmet Soğancı
TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı
Haziran 2009