BELEDİYE

MADDE 1 - Belediye, beldenin ve belde sakinlerinin mahalli mahiyette müşterek ve medeni ihtiyaçlarını tanzim ve tesviye ile mükellef hükmi bir şahsiyettir.

BELEDİYE TEŞKİLATI MECBURİ OLAN YERLER

MADDE 2 - (4.5.1960 tarih ve 7469 sayılı kanunla kaldırılmıştır.)

BELEDİYE İDARESİNİN MEVDU OLDUĞU MAKAM VE HEYETLER

MADDE 3 - Belediye idaresi, belediye meclisi ile belediye encümeni ve belediye reisi ve muavinlerine, belediye şubeleri mevcut ise şube müdürlerine ve şube heyetlerine mevdudur.

BELEDİYE SINIRLARININ TAHDİDİ

MADDE 4 - Bu Kanunun hükümleri başlar başlamaz şimdiye kadar sınırı tahdit edilmemiş olan beldelerin sınırı aşağıda tarif edildiği şekilde çizilir:

A: Ötedenberi beldeye ait sayılan bütün tarla, bağ, bahçe, çayır, mer'a zeytinlik, palamutluk, baltalık, otlak gibi yerler sınır içinde kalır.

B: Bir beldenin sınırını derelerden, tepelerden, yollardan veya diğer değişmeyen işaretli yerlerden geçirmek kabil değilse büyük taşlar dikilerek gösterilir.

C: Belde ahalisinden bazı kimselerin başka bir köy veya belde arazisi içinde kalan emlak ve arazisi, sahiplerinin bulunduğu beldenin değil bu emlak ve arazinin bulunduğu belde veya köy sınırı içinde gösterilir.

D: Ötedenberi müştereken intifa edilen çayır, yayla ve korulardan mer'a ve menba ve tepelerden taamülü veçhile alakadarların istifade hakları bakidir. Bu suretle belediye sınırı dahilinde kalıp başkalarının hakkı intifaları bulunan bu kabil yerler hakkında sınır kağıdına şerh verilir.

E: Yukardaki tariflere göre çizilen sınırın geçtiği yerlerin isimleri bu kâğıda yazılmakla beraber sınırın nerelerden geçtiğini gösterir bir harita tanzim ettirilir.

F: Komşu köyler ve beldeler ile nizalı olan yerler sınır kâğıdında ve haritasında ayrıca gösterilir.

(*) Bu Kanunun, 18.1.1986 tarih ve 710 sayılı Kanuna aykırı hükümleri, 3 ncü maddesiyle kaldırılmıştır.

G: Sınır nizaları, meclis mukarretanının tebliğ tarihinden itibaren 31 gün zarfında alâkadar tarafın ihtiyar ve belediye meclislerinin müracaatları dinlenmek şartiyle beldenin sınırını kati ve nihai surette tasdika selahiyettar olan makam tarafından halledilir.

H: Sınır kâğıdı ile haritaları, beşinci madde ahkamı icra edilmek üzere belediyelerce dörder nüsha olarak tanzim ve selahiyettar mercilere irsal olunup tasdik edildikten ve iktisabı katiyet eyledikten sonra bir nüshası belediyeye tevdi, ikinci nüshası tasdika selahiyettar makamca muhafaza, üçüncü nüshası Dahiliye Vekaletindeki dosya meyanınına vazı ve dördüncü nüshası mahalli tapu dairesine teslim edilir.

SINIRLARIN TASDİKI ŞEKLİ

MADDE 5 - Belediye sınırları:

A- Seksen binden az nüfuslu olan beldelerde belediye meclislerinin kararı ve mahalli idare heyetinin mütalaası alındıktan sonra vilayet idare heyetinin tasdikı ile,

B - (Değişik: 3612 - 07.02.1990) Seksen binden fazla nüfuslu belediyelerde belediye meclisinin kararı, idare heyetinin muvafakatı, Valiliğin teklifi ve İçişleri Bakanlığının tasdikı ile kesinleşir.

Tasdik edilmeyen sınır kâğıtları esbabı mucibesiyle mahallerine iade edilir. Sınırın değiştirilmesine ihtiyaç olursa yeni sınırın çizilmesi aynı usule tabidir.

SINIR İHTİLAFLARININ HALLİ

MADDE 6 - Beldeler veya köyler arasında sınır ihtilafı çıkarsa aşağıda tarif olunduğu şekilde hallolunur:

İhtilaf bir kaza dahilindeki belde ve köyler arasında ise kendilerine mahalli en büyük mülkiye memuru tarafından tahriren vakı olacak tebligat üzerine alakadar ihtiyar veya belediye meclislerinin en çok otuz bir gün zarfında bildirecekleri mütalaaları tetkik olunmak şartıyla kaza idare heyetinin esbabı mucibeli kararı ve vilayet idare heyetinin aynen veya tadilen tasdikı ile;

İhtilaf bir vilayete merbut ve muhtelif kazalar dahilindeki belediye ve köyler arasında ise kezalik kendilerine mahalli en büyük mülkiye memuru tarafından yapılcak tahriri tebligat üzerine alakadar ihtiyar veya belediye meclislerinin en çok otuz bir gün zarfında bildirecekleri mütalaaları tetkik olunmak şartıyla vilayet idare heyetlerinin kararı ve vilayet umumi meclisinin tasdikı ile kati surette halolunur.

BELDE VEYA BELDE AKSAMININ AYRILMASI VEYA BAŞKA

PARÇALARIN BELDE İLE BİRLEŞMESİ

MADDE 7 - (Değişik: 7469 - 04.05.1960) A) Bir köy veya meskun sahaları arasında merkez ittihaz edilecek yere azami 500 metre mesafesi bulunan birkaç köyün veya köylerle köy kısımlarının veyahut muhtelif köy kısımlarının birleşerek belediye kurabilmeleri için nüfusları tutarının son nüfus sayımına göre 2.000 den fazla olması, köy ihtiyar meclisinin bir mazbata ile veya seçmenlerinin en az yarısından fazlasının yazılı olarak mahallin en büyük mülkiye memuruna müracaat etmesi veya valinin re'sen bu işe lüzum göstermesi lazımdır.

Bu takdirde valinin ilgili seçmenlerin reylerinin alınması hususundaki vakı işari üzerine mahalli seçim kurulları en az onbeş gün içinde tayin ve ilan olunacak gün ve mahalde seçmenleri rey vermeye davet ederek belediye meclisi azaları seçimindeki usul ve şartlar dairesinde köy veya kısımlarının ayrı ayrı reylerini alır ve neticeyi bir tutanakla valiliğe bildirir.

Valilikçe muamele vilayet umumi meclisine intikal ettirilir. Vilayet umumi meclisince kurulacak belediyenin gelirlerinin kanunlarında yazılı hizmetlerin ifasına yetip yetmiyeceğine ve teklifin faydalı olup olmıyacağına dair ittihaz olunacak karar valiliğin mütalaasıyla birlikte Dahiliye Vekaletine gönderilir. Devlet Şürasının kararı ve Reiscumhurun tadiki ile o yerde belediye kurulur.

B) Bir beldenin bazı kısımlarının ayrılarak ayrı bir belde haline gelmesi,

C) Bir beldenin tamamının diğer bir belde ile birleşmesi,

Ç) Bir beldenin bazı kısımlarının komşu bir beldenin içine girmesi,

D) Köylerin veya köy kısımlarının bir belde sınırı içine girmesi hallerinde (A) fıkrasındaki şekil ve şartlara riayet edilmekle beraber (B) ve (Ç) fıkralarındaki hallerde esas belde nüfusunun 2.000 den aşağı düşmemesi şarttır.

(C), (Ç) ve (D) fıkralarındaki hallerde nüfus şartı aranmıyacağı, gibi hizmetlerin layıkı veçhile ifası imkanları nazarı itibare alınarak mesafe 2.500 metreye çıkarılabilir.

(B), (C) ve (D) fıkralarındaki hallerde köy ihtiyar meclisleri yerine belediye meclisleri kaim olur.

(Ç) ve (D) fıkralarındaki hallerde ayrıca iltihak olunacak belediye sakinlerinin reylerine müracaat olunmayıp birleşmek istiyen köy veya belediye kısmında yapılan rey verme neticesiyle diğer muameleli evrak valilikçe iltihak olunacak belediyeye gönderilir. Belediye evrakın tevdiinden itibaren onbeş gün zarfında itiraz edilirse meclisi umuminin ve valiliğin mütalaasiyle muameleli evrak Devlet Şürasına gönderilir. Devlet Şûrası keyfiyeti tetkik ve iltihaka karar verdiği takdirde (A) fıkrası gereğince muamele tekemmül ettirilir.

(C) fıkrasındaki halde sadece ilgili belediye meclislerinin kararları alınır.

Muayyen bir arazi üzerinde Hükümetçe yeniden kurulan ve nüfusları 2.000 den fazla olan yerlerde hudutları gösterilmek suretiyle Dahiliye Vekaletinin teklifi ve Reisicumhurun tasdikı ile belediye kurulur.

Vilayet ve kaza merkezlerinde nüfusları ne olursa olsun belediye kurulması mecburidir.

Bir vilayet merkez belediyesi sınırları içinde kurulan kazaların merkezlerinde belediye teşkil edilmeyip bu gibi yerlerde belediye şubesi ihdas olunur.

MAHALLELER İHDASI, İLGASI İSİMLERİYLE HUDUTLARININ TAYİNİ

MADDE 8 - Bir belediye sınırı içinde mahalleler ihdası, ilgası, birleştirilmesi, isimleriyle hudutların değiştirilmesi belediye meclisinin ve mahalli idare heyetinin kararı ve valinin tasdikı ile icra edilir.

BELDE İSİMLERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ

MDDE 9 - Bir beldenin isminin değiştirilmesi belediye meclisinin ve vilayet idare heyetinin kararı üzerine Şûrayı Devletin mütalâası alınarak İcra Vekilleri Heyetinin tasdikı ile yapılır.

BELEDİYE ŞUBELERİ TEŞKİLİ

MADDE 10 - Nüfusunun arazi üzerinde tekâsüfü itibariyle muhtelif kümelerden müteşekkil olan beldelerde nüfusu seksen bini geçen beldelerde belediye şubeleri teşkili caizdir. Belediye şubelerinin teşkili veya ilgası, hudutlarının tesbit ve tadili aşağıda tarif edilen şekilde olur:

Belde dahilinde şube haline geçmesi istenilen belde kısmında sakin belediye müntehiplerinin en az yarısından fazlasının imzalı bir talebi veya belediye meclisinin müracatı ve teklifi üzerine en büyük mahalli mülkiye memuru o dairede intihap hakkını haiz halkın reyine müracaat edilmesini kaza idare heyetine icra ettirir. İdare heyeti on beş gün evvelinden tayin ve ilan edeceği günde şube haline geçecek belde kısmı müntehipleriyle mütebaki müntehipleri beldenin muayyen bir mahallinde rey vermeğe devat eder (Reyler belediye intihabatındaki usul ve şarta tevkifan alınır.) İdare heyeti reylerin neticesini mazbata ile tespit eder ve doğrudan doğruya valiye gönderir. İdare heyetinin mazbatası üzerine vilayet idare heyetinin vereceği karar, Şurayı Devletin mütalaası ve İcra Vekilleri Heyetinin tasvibi üzerine, Reisicumhurun tasdikı ile icra edilir.

BİR VEYA BİRKA KÖY VEYA MAHALLENİN BİRLEŞEREK

BELEDİYE İDARESİ TESİS ETMESİ

MADDE 11 - (14.2.1958 tarih ve 7078 sayılı Kanunla kaldırılmıştır.)

4,5,6,7 VE 10 UNCU MADDELERDEKİ KARARLARIN TATBİKİ

MADDE 12 - (Değişik: 4231 - 20.3.1997) 4 üncü, 5 inci, 6 ıncı, 7 inci ve 10 uncu maddelerde bildirilen kararlar, katileşme tarihini takip eden mali senenin başlangıcından itibaren tatbik olunur. Tatbikınden en az bir ay evvel mahalli en büyük mülkiye memuru tarafından gazetelerle ve diğer vasıtalarla ilan olunur.

HEMŞERİ HUKUKU

MADDE 13 - Her Türk, nüfus kütüğüne yerli olarak yazıldığı beldenin hemşerisidir. Hemşerilerin belediye işlerinde reye, intihaba, belediye idaresine iştirake ve belde idaresinin devamlı yardımlarından istifadeye hakları vardır.

BELDE SINIRI DAHİLİNDEKİ ŞAHISLARIN VAZİFELERİ

MADDE 14 - Belediye sınırı içinde oturan, bulunan, ilişiği olan her şahıs

belediyenin kanununa, nizam ve talimatına müstenit emirlerini, hükümlerini

tutmak, yapmak, resim ve harç, ücret ve aidatlarını vermekle mükelleftir.

BELEDİYENİN VAZİFELERİ

MADDE 15 - Belediyelerin kanunlar ve nizamnamelerle muayyen hukuku, buna mukabil beldenin ve belde halkının sıhhat, selamet ve refahını temin, intizamını halelden vikaye maksadiyle yapacağı vazifeleri vardır.

Bu vazifeler aşağıda yazılanlarla, ayrıca kanun ve nizamname ve talimatnamelerle muayyen hususlardır:

1- Umuma açık olan yerlerin temizliğine, intizamına bakmak;

2- Yenilecek, içilecek ve umumun sıhhatine mütaallik kullanılacak şeyleriyle yerlerinin, mahsus kanun, nizamname veya talimatnamesine tevkifan murakabesi;

3- (Değişik: 150 - 02.12.1960) Umumun yiyip içmesine, yatıp kalkmasına, taranıp temizlenmesine, eğlenmesine mahsus lokanta, birahane, gazino, kahvehane, kıraathane, meyhane, han, otel, hamam, sinema, tiyatro, bar, dansing ve emsali yerlerin ve bu mahallerde satılan ve kullanılan şeylerin temizliğine, sıhhiliğine ve sağlamlığına dikkat etmek ve kanun ve talimatname mucibinde bu gibi yerlerin işletilmeleri için gece ve gündüz açık kalmalarına ve inzibati sebeplere nazaran zabıtaca verilecek ruhsat üzerine sınıflarına ve tarifelerine göre bunlar için ruhsatname vermek ve açık ve kapalı bulunacağı saatleri mahalli en büyük mülkiye amirinin de muvafakatı alındıktan sonra tayin eylemek, ücret tarifelerini tanzim ve tasdik etmek ve bu gibi yerlerde işi çeviren ve çalışanların ehliyet ve sıhhatleri müsait olup olmadığına göre işlemelerine izin vermek veya menetmek.

Ütücüler, kolacılar, lekeciler, giyim ve ev eşyası temizleyici ve boyacıları, ayakkabı tamirci ve boyacıları ve emsallerine ait ücret tarifelerini mesleki teşekküllerin de mütalâasını almak suretiyle tanzim ve tasdik etmek;

4- Salgın ve bulaşıcı insan ve hayvan hastalıklarının önüne geçmek ve yayılmasına mani olmak için mahsus kanun, nizamname veya talimatnameleri mucibince tatbik edilen tedbirler hakkında hükümet teşkilatiyle birlikte çalışmak;

5- Ölenleri muayene etmek ve gömülmesine ruhsat vermek ve belediyelerce gösterilen mezarlıklardan başka yerlere ölü gömdürmek, ücretli ücretsiz olan cenazeleri fenni şartlar dairesinde teçhiz, tekfin ve nakletmek, gömmek ve belediye mezarlıkları ve fenni cenaze yıkama yerleri tesis ve idare etmek ve hayvan ölülerini yaktırmak veya gömdürmek,

6- Sıhhi şartları cami belediye salhanesinden başka yerlerde kasaplık hayvan kestirmemek;

7- Belediye depolarından başka yerlerde kanun ve nizam ve talimat ile muayyen miktar haricinde kabili iştial ve infilak maddeler bulundurmamak, buna riayet etmeyenlerin mallarını belediye deposuna kaldırmak ve nısıf bedelini ceza olarak belediyeye almak;

8- Mürebbiye, sütnine, hizmetçi, aşçı, çamaşırcı, uşak, hamal, şoför, arabacı, kayıkçı, berber, mevaddı gıdaiye satıcısı, süthanelerde hizmet edenlerle süt satanlar ve emsali ve halk ile temas eden hizmet erbabı işçilerin sıhhi ve fenni muayenelerini yaptırmak, ehliyet ve sıhhat vesikaları alanların işlemelerine izin vermek ve bunları daima tescil ederek müseccel olmayanları menetmek (kayıkçıların ehliyetini tayinde mahalli liman reislerinin mütalâası alınacaktır.)

9- Belediye sınırı dahilindeki deniz, göl ve nehirlerde belde sınırı dahiline münhasır olmak üzere, seyrüsefer eden istimbot, motörbot ve her nevi kayık, mavuna ve salapurya gibi denizdeki ufak nakliye vasıtalariyle hususi sandal ve kayıklar ve karada belediye sınırı dahilinde umuma mahsus mahallerde seyrüsefer eden yük ve binek araba ve hayvanları ve otobüs, otomobil ve emsali (şimendiferlerden maada) nakliye vasıtalarının sağlamlığına, temizliğine dikkat ederek bunların azami haddi istiabisini ve tahammül derecelerini ve sınıflarını ve numaralarını tayin ve işletenlerin ehliyet ve sıhhatlerini murakabe ve ücret tarifelerine riayetlerini temin edecek tedbirler ittihaz etmek ve icabında bunları bizzat temin ve idare eylemek ve mevzu kanunlar mucibince selahayittar dairelerden verilen vesikalara müsteniden işlemelerini ruhsata bağlamak.

(Deniz vasıtalarının haddi istiabisini ve sağlamlığını tayinde mahalli liman dairesiyle ticaret müdürlüklerinin mütalaası alınır);

Beldeler veya beldelerle köyler arasında seyrüfeser eden yük ve binek araba ve hayvanları ile otomobil, otobüs ve kamyonların sağlamlığına, temizliğine dikkat ederek bunların azami haddi istiabisi ve tahammül derecelerini tesbit ve sınıflarını, numaralarını tayin ve işletenlerin ehliyet ve sıhhatlerini murakabe etmek bu vesait sahiplerinin daimi ikametgahlarının mensup olduğu kaza belediye idaresine aittir;(*)

10- Umuma ait yerlerde gelip geçmeğe, nakliye vasıtalarının işlemesine engel olacak, geçenlere zarar veya rahatsızlık verecek veya kaza çıkaracak ve beldenin umumi temizliğini bozacak şeyleri kaldırmak, nakliye vasıtalarının nevi ve cinsine göre belde dahilinde azami ve asgari süratini ve işleyeceği ve işlemeyeceği, duracağı, yavaş gideceği yerleri tayin ve seyrüsefer tarifelerini tanzim ve ilan ve umumi intizamı temin etmek, beynelmilel otomobil seyrüseferlerinin talimatnamesi mahsusuna tevkifan belediye sınırı dahilinde seyrüseferlerine muktazi işaretlerin vaz'ı ile otomobille şoförlerin haiz olmaları lazım gelen evsafı tetkik etmek;(*)

Denizlere ait yerler için mahalli liman idaresinin mütalaası alınır.

11- Yol, meydan, pazar, iskele, köprü ve nehirler gibi umuma ait yerlerden ve denizlerden bir kısmını mürur ve ubur ihtiyacını tazyik etmeyecek surette ve muvakkaten her hangi bir ameliye için işgal veya istimal edeceklere izin vermek ve ruhsatsız işgalleri menetmek;

(*) 15 inci maddenin Karayolları trafiğine ilişkin hükümleri, 11.5.1953 tarih ve 6085 sayılı Kanunun 76 ncı maddesiyle kaldırılmıştır.

12 - Alelumum inşaat tamir ve ilaveler için kanun mucibince ruhsat vermek, kanunsuz veya ruhsatsız başlanan ve yapılmakta olan inşaatı men ile hususi kanunların hükümlerini tatbik ve kazalı binaları ve baca ve duvarları yıktırmak, arsalarla yangın yerlerindeki kuyu ve çukurları kapattırmak veya tehlikelerini refetmek,

13 - Gıda maddeleri üreten işyerleri hariç umumun selamet, sıhhat ve huzur ve istirahatine tesiri melhuz olan imalat, istihsalat, müddehharat ve tesisatın yerlerini; harman, kabristan, pazar, gaz depoları, kömür depoları ve süprüntülük mevkilerini ve şartlarını evvelden tesbit ve ilan etmek ve ona göre ruhsata bağlamak (Belediye yeniden yapılacak umumi ahır ve samanlıkların yerini tayin ve mevcut olanları sıhhi takyitlere tabi tutar);(*)

14- Kanun ahkamına tevkifan başı boş hayvanları tutmak, muhafaza etmek, belde dahilinden geçecek hayvan sürülerinin gelip geçeceği yolları ve yaylıma gidecek hayvanların toplanacağı yerleri tayin ve tahdit etmek,

15- Aleni müzeyadeli gayriresmi satışları murakabe etmek, umumi yerlerde toptan satılan ve tartılacak, ölçülecek şeyleri kanun ahkamına tevkifan tartmak ve ölçmek ve bilcümle tartı ve ölçüler alat ve edevatını ayarlamak, damgalamak;

16) (Değişik: 150 - 02.12.1960) Tesbit edilen toptan ve perakende azami satış fiyatlarına veya kar hadlerine ve ücret tarifelerine ve alınan kararlar veya yapılan ilanlar hükümlerine riayeti temin ve kontrol etmek,

Azami satış fiyatları ve kar hadleri tesbit edilen maddelerin, satışa arzedilmemesini veya satışdan imtina edilmesini, kaçırılmasını, saklanmalarını veya satılmadığı halde satılmış gibi gösterilmesini menetmek;

17- Dilencileri dilenmekten menedecek tedbirler almak;

18- Bırakılmış ve bulunmuş çocukları, delileri, dalanmış ve kudurmuşları, sokakta bayılanları, kazaya ve afete uğrayanları koruyup gözetmek;

19- Belediye kanun, nizam ve yasaklarına uymayan, kanunen ruhsata tabi iken ruhsatsız yapılan, beldenin selamet, intizam, sıhhat ve huzurunu ihlal eden şeylere meydan vermemek ve bunlara menetmek;

20- Hafta Tatili Kanunu'ndan istifade etmek istiyenlere izin vermek;

21- Belediye hududu dahilinde orman, tarla, harman, bağ, bahçe, koru, çayır ve mer'aları ve alelumum araziyi hasardan muhafaza etmek;

(*) Fıkranın başına "Gıda maddeleri üreten işyerleri hariç" ibaresi, 24 Haziran 1995 tarih ve KHK/560 sayılı K.H.K.nin 21 inci maddesi ile eklenmiştir.

22- Yangın vukuunu menedecek tedbirleri almak, ateşe karşı ihtiyaç için umuma açık yerlerde imalathane ve fabrikalarda ve her dükkanda bulundurulacak tertibatı ve vesaiti tayin ve ilan ile ihzar ve ifa ettirmek, yangını tarassut, ihbar ve istihbar için lazım gelen tesisat ve teşkilatı yapmak, ifaiye tulumba takımlarını ve tekerlekli itfaiye vesaitini her an ihtiyaca yarar halde bulundurmak, beldeyi tehdit edecek orman yangınlarına karşı kazma, kürek, balta ve saire gibi vesaiti itfaiye bulundurmak, beldenin icap eden mahallerinde itfaiye havuzları, sarnıçları yaptırmak;

23- Sokak, meydan, iskele, köprü, pazar, panayır yerleri gibi umumi mahalleri daima temiz tutmak, yıkamak, temiz sularla sulatmak, kışın çamur ve karları ve buzları kaldırtmak ve geçenlerin kaymamasını temin eylemek,

24- Umumi ve hususi yerlerin süprüntülerini muntazam ve fenni vasıtalarla toplatmak, kaldırtmak ve ifna etmek;

25- 28 Nisan 1926 tarih ve 831 numaralı Sular Kanunu mucibince su getirtmek, suları sıhhi ve temiz tutmak;

26- Belediye hududu dahilindeki müşterek bağ, bahçe, tarla ve bostanların müşterek su kanallarını temizlettirmek, bozulan yollarını tamir ve bu husustaki masrafları alakadarlardan tahsil etmek;

Bahçe, tarla, bostanların ve umumi yerlerin su birikintilerini kurutmak ve kurutturmak, umumi ve hususi havuzların sularını şartlara uygun surette vakit vakit değiştirtmek ve tazelettirmek;

27- İhtiyaca göre umuma mahsus ücretli ücretsiz helalar yaptırmak;

Umumi ve hususi binalarda yapılması mecburi olan helaların sıhhi şartlara uygun olmasını temin ettirmek;

28- Umumun kullanacağı şeylerin satıldığı ve muhafaza olunduğu mahallerin, umumun içinde yatıp kalkacağı, barınacağı veya bineceği, çalışıp işliyeceği veya hayvanlarını koyacağı yerlerin sıhhi şartlara uygun olmasını temin etmek;(*)

29- Kanun ve belediye kararlarının mecburi tuttuğu ahvalde veya ihtiyari olarak müracaat vakı olduğu takdirde insan, hayvan, eşya ve emlâk hakkında harçlı, harçsız, tıbbi, baytari, fenni muayeneler, kimyevi ve bakteriyolojik tahliller yapmak ve şeraiti sıhhiye raporu vermek,

30- (9.7.1956 tarih ve 6785 sayılı Kanunla kaldırılmıştır.)

31- Beldenin sokak ve meydanlarını plâna ve programa uygun olarak tanzim ve ıslah etmek, sınıflarını, isimlerini, numaralarını tayin etmek, buna göre ağaçlamak, döşemek, aydınlatmak süslemek, duracak, sığınacak, dinlenecek yerler yapmak ve iyi bir halde bulundurmak;(**)

(*) Fıkradaki "yiyeceği, içeceği ve" ibareleri, 24 Haziran 1995 tarih ve KHK/560 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 21 inci maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.

(**) 10 Ekim 1983 tarih ve KHK/110 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 25 inci maddesi 4 üncü fıkrası uyarınca 31 nci bendin bu kararnameye aykırı hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.

32- Beldenin plâna ve programa uygun, 13 Mayıs 1926 tarih ve 839 numaralı kanuna ve diğer hususi ahkâma tevkifan lâğım ve çukurlarını inşa ve tamir etmek ve ettirmek;

33- Halk için kütüphane ve okuma salonları açmak, belediye bahçeleri, fidanlıkları, çocuk bahçeleri, oyun ve spor yerleri yapmak, belediye koruları yetiştirmek, bunları korumak ve işletmek (Bu işler için kâfi mütehassıs bulunamayan belediyelere alâkadar mahalli daireleri yardım eder);

34- Fakir ailelerin ikiz çocuklarına, alelumum öksüz, fakir, kimsesiz çocuklara para, hekim, ilaç, yeme, içme, giyinme, barınma, tahsil, terbiye cihetlerinden yardım etmek, fakir hastalara meccanen bakmak, ilaç vermek, fakir cenazelerini meccanen kaldırmak, alil, işten aciz olupta bakacak kimsesi olmıyanlara bakmak;

35- Alelumum belediyelere ait suları, çeşmeleri, sebilleri, arkları, havuzları, su taksim yerlerini, hazinelerini, kaynaklarını tanzim ve idame etmek,

36- Belediye sınırı dahilinde umuma mahsus iskele, rıhtım ve köprüleri plâna göre inşa ve idame etmek;

37- Yangın yerlerini ve mahalle haline getirilecek yerleri kanun dairesinde tanzim ve imar etmek ve alelumum inşaat, tamirat ve ilavat planlarını kanuna tevfikan tetkik ve tatbik etmek,

38- Alelumum sınai müessese ve fabrikaların, elektrik, tenvirat ve tesisatının, makine ve motör ve inbiklerinin kazan, ocak ve bacalarının gerek ilk önce ve gerek sonradan muttariden ve muntazaman fenni muayenelerini icra etmek, etrafındakilerin sıhhatları huzur, rahat ve malları üzerine fena tesir icra edip etmediklerini tetkik etmek, zararlarına mani olmak;

39- Kanunun mecburi tuttuğu ahvalde veya ihtiyari olarak müracaat vuku bulduğu takdirde her nevi inşaat ve tesisat için muayenei fenniye raporları ve şahadetnameleri vermek ve yahut mezkur tetkikatı yapacak müesseseye malik değilse en yakın bir müessese vasıtasiyle bu işleri temin etmek;(*)

40- Kanuna tevkifan fenni ve sıhhi mezbaha ve teferruatından madut olan barsakhane ve saire yapmak ve işletmek;

41- (Değişik: 6975 - 24.05.1957) Petrol Kanunu'na göre petrol hakkı sahipleri tarafından yapılan ve petrol ameliyatından madut bulunanları hariç olmak üzere gaz ve her nevi müştail maddeler depoları yapmak ve işletmek;

42- Meydan ve pazar yerleri yapmak.

(*) 10 Ekim 1983 tarih ve KHK/112 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 25. maddesi 4/2 fıkrası uyarınca 39 ncu bendin bu kararnameye aykırı hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.

43- (Değişik: 150 - 02.12.1960) Ete, ekmeğe, yaş meyve ve yaş sebze ile odun ve mangal kömürüne doğrudan doğruya ve kati lüzum halinde mahalli idare kurullarınca tasdik edilmek şartıyle diğer gıda ve zaruri ihtiyaç maddelerine toptan ve perakende azami satış fiyatları ve yaş meyve ve sebzeye mahasır olmak üzere kâr hadleri tesbit etmek ve icabında 2490 ve 1050 sayılı kanunlar hükümlerine bağlı olmaksızın bu maddeleri satın almak, satmak, stok etmek veya belirli bir kâr haddi dahilinde satın aldırmak sattırmak ve ihtiyacı olanlara maksada göre dağıtmak üzere bir fon tesis ederek tanzim satış mağazaları kurmak ve hayatı ucuzlatacak sair tedbirleri almak;

44- Meydan, cadde ve sokak gibi umuma ait yerlerde ilan işlerini idare etmek;

45- Yetimhane, acezehane, doğum ve emzirme ve mecburi olarak meccani doğum evleri tesisat ve teşkilatı ve mahalleri Sıhhat Vekaletince tayin ve tasdik edilmek şartiyle tımarhane, fenni tebhirhane ve tathir istasyonları vücude getirmek ve işletmek;

46- Yarış yerleri yapmak ve işletmek;

47- Kanuna göre doğrudan doğruya veya alâkadar tarafından müracaat üzerine gaz, su, elektrik sarfiyatını müş'ir saat ve aletleri veya taksimetreleri teftiş etmek;(*)

48- Yersiz, yurtsuz olanlara iş bulmak, bunlardan garip olup çalışmayanları memleketine göndermek, kimsesiz kadın ve çocukları korumak;

49- Belediye varidatını tahsil etmek;

50- Belediye hizmetleri için ıktıza eden masrafları tesviye etmek;

51- Belediye emval ve akaratını idare etmek;

52- Sıhhi muavenet ve imdat merkezleri yapmak ve işletmek;

53- A: Plân ve tesisatı ve mahalleri Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâletince tasdik edilmek şartiyle beldenin ihtiyaciyle mütenasip ücretli, ücretsiz belediye hastanesi;

B: Ehli hayvan hastalıklarının tedavisi için hayvan hastanesi tesis etmek ve işletmek;

54- Gençler için mahallin ihtiyaciyle mütenasip stadyumlar tesis etmek ve işletmek;

55- Belediyeye ait eğlence yerleri tesis etmek ve işletmek;

56- Belediyeye ait ılıcaları işletmek, deniz hamamları ve her nevi yıkanma müesseseleri açmak, açılmasına ruhsat verilenlere nezaret etmek;

(Ek: 3019 - 12.06.1984) Yeteri kadar parasız halk plajları da açmak.

(*) 10 Ekim 1983 tarih ve KHK/112 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 25. maddesi 4/a fıkrası uyarınca 47 nci bendin bu kararnameye aykırı hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.

57- Eczanesi olmayan yerlerde hususi kanuna tevfikan eczane açmak, fakirlere parasız veya ucuz ilâç vermek, ücretli ücretsiz muayenehane, dispanser vücuda getirmek, fakirler için meccani doğum yardımını temin etmek üzere ebe istihdam etmek;

58- Her nevi, et, yağ, balık, zeytinyağı, peynir ve sebze ve meyva, turşu, tuzlu balık gibi muhafazası ve satılması sıhhi ve baytari şeraite tabi yenilecek şeylerin müzayedeli, müzayedesiz toptan alım ve satımının muayyen mahallerde ve belediye nezareti altında icrasını temin için haller tesis ve idare etmek (Borsa muamelâtı cereyan eden mahallerde borsaya tabi mevat hakkında hususi kanun ahkâmı tatbik olunur);

(Ek: 3035 - 28.06.1984)

Belediyelerce, gerçek veya tüzelkişilerin belediye hudutları içinde yaş meyve ve sebzelerin toptan alımı ve satımı için haller açmalarına izin verilebilir.

Nüfusu 250.000 ve daha yukarı olan belediyelerde açılacak toptancı hallerinin kuruluş, yönetim ve işleyişlerine ait usul ve esaslar, belediye meclislerince tespit olunur.

Nüfusu 250.000'den az olan belediyelerde açılacak toptancı hallerinin kuruluş, yönetim ve işleyişlerine ait usul ve esaslar, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle tespit olunur.

Bu yönetmeliklerle belirlenecek esaslara aykırı hareket edenler hakkında 1580 sayılı Belediye Kanunu ile 80 sayılı Kanunun ceza hükümleri uygulanır. Toptancı hali kuracak olan gerçek ve tüzel kişilere lüzumlu krediler T.C. Ziraat Bankasınca sağlanabilir.

59- Belediye tiyatrosu, sineması, belediye oteli ve gazinosu, halk müzeleri ve hayvanat ve nebatat bahçeleri yapmak ve idame etmek ve yaptırıp işletmek;

60- Borsa bulunmayan yerlerde zahire pazarları ve ardiyeler yapmak ve işletmek;

61- (Değişik : 150 - 02.12.1960) Buz fabrikaları, sıhhi kar kuyuları, her çeşit gıda ve zaruri ihtiyaç maddelerinin muhafazasına mahsus soğuk hava mahzen veya depoları, umumi su depoları ve süthaneler, süt toplama merkezleriyle süt dağıtma teşkilatı tesis etmek ve bunları işletmek;(*)

62- Mahrukat pazarları ve ardiyeleri yapıp idare etmek;

(*) Fıkranın sonundaki "ve hususi teşebbüs tarafından kurulan aynı mahiyetteki tesisleri sağlık ve teknik bakımlarından murakabe etmek" ibaresi, 24 Haziran 1995 tarih ve KHK/560 sayılı K.H.k.nin 21 inci maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.

63- İktisat Vekâletinin müsaadesi alındıktan sonra mahsulât ve masnuat sergi ve panayır yerleri ve müzeleri kurmak ve işletmek;

64- Mezat salonları açmak ve işletmek;

65- Belediye un ve inşaat malzemesi fabrikaları vücuda getirmek ve idare etmek;

66- Belediye fırınları yapmak ve işletmek;

67- Belediye müessesatının muhafazası altında bulunan emtia üzerine itibar ve ikraz muamelesi yapacak müessesat vücuda getirmek;

68- Ucuz belediye meskenleri yapmak ve belediye namına inşaat yaparak icar etmek, belediyenin inkişaf ve tevessüe müsait mahallerinde arazi alarak yeni plâna göre tanzim etmek ve yeniden inşaat yapmak isteyenlere satarak ihtikâra mâni olmak;

69- Fakirler için yatı evleri yapmak ve idare etmek;

70- Şefkat, tasarruf, memurin ve müstahdemini belediye tekaüt sandıkları tesis ve idare etmek ve şehir bankaları açmak;

71- Muhtacin için iane sandıkları tesis ve idare etmek ve emvali menkule terhin sandıkları tesis etmek,

72- Zabıtai belediye memuru belediye fen memuru, yapı kalfası ve yapıcı ve muhtelif meslek ustaları gibi beldenin ve belediye idaresinin muhtaç olduğu meslekler erbabı yetiştirmek üzere kurslar, dersler, gece ve hafta tatili günü dershaneleri ve ikmal ve çırak, ev kadını mektepleri açmak ve idare etmek,

73- İşçiler, sanat ve mesai erbabı ve alelumum müstahdemler için iş kalemleri ve idarehaneleri tesis ve idare etmek, edeceklere de ruhsat vermek;

74- Seyrüseferleri tanzim için talimatnameler yapmak;

75- Fenni ve sıhhi umumi çamaşırhaneler yapmak ve yahut yapılmasına izin vermek ve bunları murakabe etmek;

76- Fabrika ve iş evlerinin, amele ve meskenlerinin sıhhi teftişlerini yapmak (Bu teftiş, Devlet Demiryolları için idarenin müfettişleri ve imtiyazlı şirketler için de Hükümet tarafından mansup komiserler marifetiyle yapılır).

77 - (Ek: 2678 - 10.6.1982) (24 Haziran 1995 tarih ve KHK/560 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 21 inci maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.)

78 - (Ek : KHK/572 - 30.5.1997) Bu maddede sayılan her türlü yapılar ve çevresinin, yolların, pak, bahçe ve rekreasyon alanlarının, sosyal ve kültürel hizmet alanları ile ulaşım araçlarının özürlülerin kullanımına ve ulaşabilirliğine uygun olarak yapılmasını sağlamak ve denetlemek,

79 - (Ek : KHK/572 - 30.5.1997) İmar planlarının yapma ve uygulanması ile yapıların inşaat ve iskan ruhsatı aşamasında, Türk Standartları Enstitüsünün ilgili standardına uygunluk sağlamak, uygulamaları denetlemek ve bütünlüğü sağlayıcı tedbirleri almak,

80 - (Ek : KHK/572 - 30.5.1997) İlgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yaparak genç ve yetişkin özürlüler için bölgenin işgücü piyasasına uygun mesleklerde, meslek ve beceri kazandırma kursları, iş eğitim merkezleri ve yaşam evleri açmak,

81 - (Ek : KHK/572 - 30.5.1997) Özürlüler için, ulaşım ile sosyal ve kültürel amaçlı hizmetlerden ücret almamak veya indirimli tarife uygulamak, belediyelere ait ve belediyeler tarafından işletilen veya kiraya verilen büfeler, otoparklar gibi işyerlerinin özürlüler tarafından işletilmesi konusunda kolaylık sağlamak,

82 - (Ek: KHK/586 - 8.10.1999) Afetlerde mülki idare amirinin emriyle gerek kendi görev sahası içinde gerekse diğer il, ilçe, belde ve köylerde kurtarma ve yardım hizmetlerinde bulunmak, afetzedelere yardımcı olmak,

Bu görev büyükşehir statüsündeki yerlerde; büyükşehir belediyeleri tarafından yerine getirilir.

BELEDİYE VAZİFELERİNİN VARİDATA GÖRE BELEDİYELERE TEVDİİ

MADDE 16 - 1) 15 inci maddenin 1-39, 41-44, 47-52, 56, 57, 74, 76 ncı fıkralarında sayılan vazifeler her belediye için;

2) 15 inci maddenin 40 ve 58 nci fıkralarında izah olunan vazifeler, varidati elli bin liradan fazla belediyeler için;

3) 15 inci maddenin 45 ve 53 üncü fıkralarında izah olunan vazifeler, varidatı iki yüz bin liradan fazla belediyeler için;

4) 15 inci maddenin 46, 54 ve 55 inci fıkralarında izah olunan vazifeler, varidatı beş yüz bin liradan fazla belediyeler için mecburidir.

İHTİYARİ VAZİFELER

MADDE 17 - 15 inci maddenin 59 - 73 üncü fıkralarında tadat edilen vazifeler belediyeler için ihtiyaridir.

MECBURİ VAZİFELERİN İFASI İÇİN TASARRUF

MADDE 18 - 16 ncı maddenin birinci fıkrasının 5, 22 ve 25 inci numaralarında yazılı olanlarla bu maddenin 2, 3 ve 4 üncü fıkralarında yazılan mecburi vazifeleri ifa için vazifedar olan belediyenin varidatının en az yüzde onu tahsis ve tasarruf edilmek şartiyle en çok on beş sene zarfında muktazi tesisat vücuda getirilir.

BELEDİYELERİN HAKLARI, SALAHİYET VE İMTİYAZLARI

MADDE 19 - Belediyelerin hakları, salahiyetleri ve imtiyazları şunlardır:

1) Belediye idareleri kanunun kendilerine tahmil ettiği vazife ve hizmetleri ifa ettikten sonra belde sakinlerinin müşterek ve medeni ihtiyaçlarını tesviye edecek her türlü teşebbüsatı icra ederler.

2) Beldenin ve belde halkının sıhhat, selâmet ve refahını temin ve intizamı beldeyi halelden vikaye maksadiyle kanunların bahşettiği salahiyete müsteniden emirler vermek ve belediye yasakları koymak ve infaz ettirmek, hilâfında hareketleri görülenleri cezalandırmak;

3) Kavanini mahsusa mucibince belediye vergi ve resimlerini tarh ve Tahsili Emval Kanununa tevkifan cibayet etmek;

4) Müktesep haklara halel gelmemek üzere belediye sınırı dahilinde;

A - Doğrudan doğruya yapılmak ve işletilmek şartiyle su, havagazı, elektrik, tramvay tesisatı kurmak ve işletmek, göl, nehir, körfez ve sevahili mütecavire vapurları nakliyatını deruhde ve ifa etmek belediyelerin hakkıdır. (Ancak belediyeler bu işlerin tesis veya işletilmesi için müddeti kırk seneyi tecavüz etmemek ve şeraiti Devletçe müttehaz kaidelere muvafık olmak üzere imtiyaz da verebilirler.

B- Teştithane tesisatı ve çöpleri paçavra ve kemikleri toplamak teşkilâtını idare etmek ve ettirmek;

5) (Değişik: 3666 - 5.7.1939) Belediye hudutları dahilinde muayyen mıntakalar arasında yolcu nakil vasıtası olarak otobüs, minibüs, otokar, tünel troley, füniküler işletmek ve mezbahalarda kesilen etleri (Belediye Meclisince tayin ve Dahiliye Vekâletince tasdik edilecek ücret mukabilinde) satış yerlerine nakletmek münhasıran Belediyelerin hakkıdır.

(Değişik bent: 3612 - 7.2.1990)

Bunların, belediyelerin de iştirak edecekleri şirketler vasıtasıyla yapılması ve işletilmesi veya icara verilmesi veyahut imtiyazın devri İçişleri Bakanlığının kararına bağlıdır. Belediyeler dilerse inhisarı tazammun etmemek şartıyla bunların işletilmesine ruhsat dahi verebilir.

Hususi mahiyette elektrik tesisatı gibi işlerin yapılmasına ve umuma ait suların ihtiyaçtan fazlasının hususi istihsalâtta kullanılmasına ve beldenin muayyen mevkileri arasında yük başına ücret alan nakil vasıtalarının işletilmesine, inhisarı tazammun etmemek üzere, ruhsat vermek de belediyelere aittir.(*)

(Ek: 2678 - 10.06.1982) 15 inci maddenin 77 nci fıkrasında belirtilen faaliyetleri yapmak üzere kurulan kombinalar için, bu fıkrada yer alan hükümler uygulanmaz.(**)

6) Belediyeye ait hizmetlerin ifası zımmında şahsı hükmi sıfatiyle sınır dahil ve haricinde menkul ve gayrimenkul mallara tasarrufa, bey ve şiraya, icar ve isticar, ikraz ve istikraza, teberruatın kabulüne, emsali nukut ve taahhüdatı medeniyeyi ifaya ve davaya ve sulh ve ibraya ehil olmak;

7) Belediye daire ve şubeleri, behçeleri, umuma ait akar olmıyan açık ve kapalı mahalleri emlâk vergisinden müstesna olmak, belediye vergisi ve resimleri ile hidematı ammeye muhtas ve akar olmayan emval ve eşyası üzerine haciz konulmamak;

8) Belediye emvalini zimmetine geçirenler, Devlet emvalini zimmetine geçirmiş olanlar hakkındaki ahkâma tabi olmak;

9- Belediyece alınacak, verilecek menkul ve gayrimenkul emvalin mubayaası, füruhtu, mübadelesi, icarı, imarı, müzayede, münakasa ve ihalesi, usulü muhasebesi, tanzim edilecek nizamnamelere tabi olmak.

Belediye bu haklarını ve selâhiyetlerini kanunların vaz ettiği kuyut ve şerait dahilinde kullanır.

10- (Ek Fıkra: 6124 - 09.07.1953) Hâsılı,

a) Tasdikli imar planlarının tatbikı dolayısiyle yapılacak istimlâk bedellerinin tediyesine,

b) İstimlâkin gayesine veya imar planına uygun olarak yapılacak tesislerin meydana getirilmesine,

Tahsis olunmak üzere belediyelerce en çok (20) yılda itfa olunmak kaydiyle ve Türkiye Emlâk Kredi Bankası kefaletiyle aşağıdaki esaslar dairesinde tahvil çıkarılabilir:

A) İhraç muameleleri Türkiye Emlâk Kredi Bankası tarafından yapılacak olan bu tahvillerin hasılı mezkur Banka nezdinde alâkalı belediyeler namına çılacak hesaplarda toplanır ve belediyelerin vereceği ödeme emirleriyle munhasıran bu fıkrada gösterilen istihkak ve ödemelerde kullanılır.

(*) 19. maddenin 4 A bendi ile 5. fıkrasının, 10 Ekim 1983 tarih ve KHK/112 ye aykırı olan hükümleri, 25 nci maddesi 4 ncü fıkrası a bendi ile yürürlükten kaldırılmıştır.

(**) 15 inci maddenin 77 nci fıkrası, 24 Haziran 1995 tarih ve KHK/560 sayılı K.H.K.nin 21 inci maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.)

B) Bir veya mütaaddit tertiplerde ihraç edilebilecek olan bu tahvillerin itibari resülmali son çıkarılmış Devlet tahvilleri faizinden yukarı olmamak üzere tesbit edilecek faiz miktarı, itfa süresi, ihraç fiyatı ve diğer hususları, kefalet mukabili olarak Türkiye Emlâk Kredi Bankasına gösterilecek maddi teminatın mahiyeti ve kıymet ve miktarı ve bu Bankanın ifa edeceği hizmetler mukabili alacağı ücret adı geçen Banka ile belediyeler arasında aktedilecek mukaveleler ile tayin ve tesbit olunur.

C) (Değişik: 3612 - 07.02.1990) Yukarıda (B) bendine göre tahvil çıkarılması hakkında belediye meclislerince alınacak kararlar vali tarafından mütalaasıyla birlikte İçişleri Bakanlığına gönderilir ve Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığının da mütalaası alındıktan sonra İçişleri Bakanlığının teklifi üzerine Başbakanın onayı ile kesinleşir.

D) İmar planının tatbikı için yapılmış istimlâk neticesinde belediyenin eline geçecek gayrimenkuller ile bunlar üzerine kurulacak tesislerin gelir ve satış bedelleri ve bu gayrimenkullere ait şerefiyeler tahvillerin yıllık mürettebatına karşılık olmak üzere Türkiye Emlâk Kredi Bankasına yatırılır.

E) Belediyelerin yapacakları istikrazlar ile ivaz mukabili yapılacak bağışlar ve asker aileleri gelirleriyle borçlar karşılığı ve kanuni hisseler hariç olmak üzere ihraç edilecek tahvillerin ikramiye, faiz, itfa ve komüsyon taksitleri olarak Bankaya ödeyecekleri senelik miktardan aşağı olmamak ve belediye bütçelerinin yüzde onunu geçmemek üzere belediye bütçelerinden ayrılacak tahsisat belediye hesabına Bankaya yatırılır.

Yukarıki fıkra gereğince ayrılacak tahsisat bütçelerine mevzu olmadığı takdirde alâkalı vekâletler bu bütçeleri tasdik etmez.

F) Bu tahvillerin ihracına müteallik her türlü ilânlar ve muvakkat kati tahviller ve bunların kuponları ile tediyelerine müteallik evrak ve senetler, faiz ve itfa bedelleri ve kefalet ve diğer muameleler istikrazın tamamen itfasına kadar her nevi vergi ve resim ve harç bakımından her tertibin ihracına takaddüm eden en son Devlet iç istikraz tahvillerinin tabi olduğu muafiyet hükümlerine tabidir.

G) Tahvillerin bedelleri tediyeleri lâzım geldiği tarihten itibaren (10) ve ikramiye ve faizleri (5) sene sonra zamanaşımına uğrar.

H) Bu tahviller, tahvili çıkaran belediyenin yapacağı gayrimenkul satışlarında satış bedeline mahsuben verilebileceği gibi o belediyenin artırma ve eksiltmelerinde geçici ve kati teminat olarak kabul edilir.

İ) Bu tahviller hasılâtı muhtelif kanunlarla belediye gelirlerinden ayrılan hisselerin hesabında nazarı itibara alınmaz.

MECLİSİN MÜDDETİ

MADDE 20 - Belediye meclisleri intihap devreleri dört sene olmak üzere intihap hakkını haiz hemşireler tarafından doğrudan doğruya intihap olunur(*).

MECLİS AZASININ ADEDİ

MADDE 21 - (19 Temmuz 1963 tarih ve 307 sayılı Kanun gereğince belediye meclislerine seçilecek üye sayısı ilçe seçim kurullarınca saptanacağından hükmü kalmamıştır.)

(*) 18 Ocak 1984 tarih ve 2972 sayılı Kanunun 8 inci maddesi gereğince seçimler beş yılda bir yapılır.

BELEDİYE ŞUBELERİNE AYRILAN YERLERDE AZA ADEDİNİN TESPİTİ

MADDE 22 - (18 Ocak 1984 tarih ve 2972 sayılı Kanunun 37 nci maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.)

İNTİHAP ETMEK ŞARTLARI

MADDE 23 - (19 Temmuz 1963 tarih ve 2972 sayılı Kanunun 37 nci maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.)

İNTİHAP OLUNMAK ŞARTLARI

MADDE 24 - (18 Ocak 1984 tarih ve 2972 sayılı Kanunun 37 nci maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.)

MADDE 25 - (19 Temmuz 1963 tarih ve 307 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmıştır.)

MEBUSLUK, ENCÜMENİ DAİMİ VİLAYET VE BELEDİYE AZALIĞI

MADDE 26 - (Değişik: 307 - 19.07.1963) Cumhuriyet Senatosu üyeliği, milletvekilliği, il genel meclisi üyeliği, köy muhtarlığı ile belediye meclisi üyeliği veya belediye başkanlığı bir şahıs uhdesinde birleşemez. Bu niteliği haiz bir kimse belediye başkanlığına veya belediye meclisi üyeliğine seçildiği takdirde, seçim sonucu kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 gün zarfında tercih hakkını kullanmazsa belediye başkanlığını veya belediye meclisi üyeliğini reddetmiş sayılır.

Belediye meclisinde üye veya belediye başkanı iken Cumhuriyet Senatosu üyeliğine, Milletvekilliğine veya il genel meclisi üyeliğine seçilen kimse seçim sonucunun bildiriminden itibaren 15 gün içinde tercih hakkını kullanmazsa belediye meclisi üyeliğinden veya belediye başkanlığından istifa etmiş sayılır.

BİR MECLİSTE BİRLEŞEMİYENLER

MADDE 27 - (Değişik : 4520 - 26.01.1944) Ana, baba, büyük ana, büyük baba, evlât, torun ve kardeş, karı, koca ve bu derecedeki sıhri hısımlar bir mecliste birleşemezler.

Bir mecliste birleşmesi caiz olmıyanlar intihap edilmiş oldukları takdirde en ziyade rey kazanmış olan, bu da müsavi ise evli olan ve evli olanlardan da çocuğu çok olan azalık sıfatını alır.

Çocuk adedinin de müsavatı halinde kur'a çekilir. İntihaptan sonra sıhriyet peyda edenler de aynı hükümlere tabidir.

AZALIĞI KABUL ETMEYENLERİN CEZASI

MADDE 28 - Belediye meclisi azalığına intihap edilipte sıhhi esbap veya beldeden müfarekata mecburiyet gibi bir mazereti olmaksızın son dört sene zarfında bir senelik meclis azalığını ifadan imtina edenler meclis karariyle dört sene için aza intihap olunmak hakkından mahrum olurlar. Belediye meclisinin bu husustaki kararına razı olmayan alâkadaranın, kararın usulen tebliği tarihinden itibaren bir ay zarfında mahalli mahkemei asliyesine; bulunmayan yerlerde sulh hakimine müracaatla meclis kararına itiraza hakları vardır. Mahkemenin veya sulh hakiminin kararı katidir.

SABIK REİS VE AZANIN RİAYETE MECBUR OLDUĞU HUSUSLAR

MADDE 29 - Belediye reisleri veya belediye âzası riyaset veya meclis âzalığından çekilip üzerinden bir sene geçmedikçe mensup olduğu belediye aleyhine münferiden veya müştereken dava vekâleti deruhde edemez, mensup olduğu belediye bütçesinden maaşlı veya ücretli bir vazifeye tayin edilemez, münferiden veya müşareket suretiyle mensup olduğu belediyeye ait bir iş taahhüt eyleyemez. Belediye reisi ve belediye azası, Avukatlık Kanunu'nun 9 uncu maddesi mucibince reislik ve azalık müddeti esnasında vaziyed etmiş bulundukları veya itayı rey eyledikleri mevadda mütaalik deaviyi kabulden memnudur.

AZALIK ŞARTLARI ZAİL OLURSA

MADDE 30 - Aza olmak için lazım gelen şartlardan her hangi birine halel geldiği takdirde azalık sıfatı zail olur. Ancak azalık sıfatının her hangi bir surette zevaline, azadan birinin müstafi addine veya istifasının kabulüne meclis karar verir.

İNTİHAP MÜDDETİ VE HİTAMI

MADDE 31 - (Değişik: 4874 - 29.4.1946) Belediye Meclisi seçimi Eylül ayında yapılır. Fesih ve iptal ve istifa suretiyle meclis vaktinden evvel dağılırsa yeni meclisin seçimine bunların bildirildiiği tarihten itibaren bir ay içinde başlanır ve bu takdirde seçim işlerine ait süreler seçimin başladığı günden hesaplanarak Belediyece ilan olunur.

MADDE 32 - 44 - (7.7.1950 tarih ve 5669 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmıştır.)

MECLİS VAZİFESİNİN ENCÜMEN TARAFINDAN İFASI

MADDE 45 - (Değişik: 307 - 19.7.1963) Meclis üyeliklerinden herhangi bir sebeple boşalma olduğu takdirde belediye başkanı meclise katılacak olan yedek üyenin adını ilçe seçim kurulu başkanlığından yazılı olarak sorar ve alınacak cevaba göre sırası gelmiş olanı üyeliğe davet eder. Bunlar geri kalan süreyi tamamlarlar.

Boşalan asıl üyelik bir siyasi partiye aitse, davet edilecek üye de o siyasi partiden olur.

MADDE 46 - 52 - (7.7.1950 tarih ve 5669 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmıştır.)

MECLİSİN FESHİ

MADDE 53 - (Değişik: 307 - 19.07.1963) Belediye meclisi;

1. Kanunen belirli olan olağan ve olağan üstü toplantılar dışında toplanırsa,

2. Kanunen belirli olan yerden başka bir yerde toplanırsa,

3. Kanunen kendisine verilen görevleri süresi içinde yapmaktan çekinir ve bu hal belediye meclisine ait işleri sekteye veya gecikmeye uğratırsa,

4. Siyasi meseleri müzakere eder veya siyasi temennilerde bulunursa,

İçişleri Bakanlığının bildirisi üzerine Danıştay'ın kararı ile fesholunur. Bu takdirde yeni belediye meclisi seçimine gidilir. Seçilen meclisler eskisinden geri kalan süreyi ikmal ederler.

İçişleri Bakanlığı lüzum gördüğü takdirde meclisin feshine dair bildiri ile birlikte karar verilinceye kadar meclis toplantılarının tehirini de ister. Danıştay'ca bu husus en geç iki ay içinde karara bağlanır.

Yukarıdaki bentlerde açıklanan fiil ve işlemlere katılan belediye başkanlarının da Danıştay kararı ile görevine son verilir.

MECLİSİN ADİ VE OLAĞANÜSTÜ TOPLANTISI

MADDE 54 - (Değişik: 4878 - 29.04.1946) Meclisin adi toplantısı Ekim, Şubat ve Haziran ayları başlarında olmak üzere yılda üç defadır.

Bütçe görüşmesine rastlıyan toplantı süresi en çon 30 gün olup, diğer toplantıların süresi en çok 15 gündür. Bu sürelerden önce iş bitmezse vali 15 günü aşmamak üzere görüşme sürelerini uzatarak sebeplerini İçişleri Bakanlığına bildirir. Önemli ve acele bir iş çıkarsa belediye başkanının yazılı çağrısı veya üyeden üçte birinin gerekçeli teklifi veyaahut valinin doğrudan doğruya çağırması üzerine meclisler olağanüstü toplanırlar. Olağanüstü toplantılarda çağrıyı gerektiren konudan başka bir iş görüşülemez.

RUZNAME

MADDE 55 - Adi ve fevkalâde içtimaların ruznamesi belediye reisi tarafından en az bir hafta evvel umum belediye azasının beldedeki adreslerine gönderilir ve mahalli gazeteler ve sair münasip vasıtlarla ilan edilir. Müstacel hallerde bu müddet üç güne indirilebilir.

AÇIK VE GİZLİ TOPLANMALAR

MADDE 56 - Meclis müzakeresi açıktır. Reis veya âza tarafından teklif vukuunda meclisin ekseriyetle vereceği karar üzerine gizli celse yapılabilir. Açık ve gizli celselerdeki karar hulâsalarının mahalli en büyük mülkiye memuruna verilmesi ve kararların verildiği tarihten itibaren kırk sekiz saat hulâsalarının belediye kapısına asılmak suretiyle neşir ve ilânı meşruttur. Yapılacak gizli celseden ve ruznamesinden en büyük mülkiye memuruna malumat verilir. Bunlar, gizli celselere bizzat girebilecekleri gibi bir memur da gönderebilirler.

MÜZAKERE EDİLECEK MADDELERİN REİS TARAFINDAN

MECLİSE VERİLMESİ, AZANIN TEKLİF HAKKI

MADDE 57 - Belediye meclisinde müzakere olunacak maddeler reis tarafından meclise tevdi olunur.

Azadan her biri dahi belediyeye ait vazaif cümlesinden bulunan maddelere dair tekliflerde bulunabilir. Teklif, meclisce kabul edilirse ruznameye alınır.

MECLİSE REİS RİYASET EDER, REİS VEKİLLERİ

MADDE 58 - Belediye meclisine belediye reisi riyaset eder. Reis meclisi miadı kanunisinde küşat, müzakereleri idare, kararları istihsal ve ilan ve tebliğ ve hitamı mesaiyi beyan eyler.

Meclis her Teşrinisani içtimaında içlerinden iki reis vekili ve lüzumu kadar katip intihap eder. Reis bulunmazsa birinci reis vekili, bu du bulunmazsa ikinci reis vekili reislik vazifesini yapar.

MÜZAKERE İÇİN YARIDAN FAZLA AZA BULUNMASI

MADDE 59 - Meclis, âzayı mürettep adedinin yarısından fazla âza hazır bulunmadıkça müzakere icra edemez. Kararlar mevcut âzanın ekseriyetiyle ittihaz olunur. Reylerde müsavat vukuunda reisin bulunduğu taraf tercih olunur. Azadan her biri bizzat reyini verir. Bütçe müzakeratında esami tayini ile rey verilir. Meclisin çalışma usulü Dahiliye Vekaletince bir talimatname ile tesbit olunur.

REİS NE ZAMAN YERİNİ REİS VEKİLİNE BIRAKIR

MADDE 60 - Belediye reisinin bir senelik icraatına dair meclise vereceği raporun müzakeresi esnasında meclise müntahap reis vekili tarafından riyaset olunur.

İSTİZAH

MADDE 61 - (Değişik: 307 - 19.07.1963) Belediye meclisi üyelerinin her biri belediye işleriyle ilgili herhangi bir husus hakkında meclis başkanlığına önerge vererek gensoruda bulunabilir. Gensoru önergesi münderectı meclis üye tamsayısının çoğuluğunca varit görüldüğü takdirde gündeme alınır ve üzerinden 3 tam gün geçtikten sonra belediye başkanları veya memur edecekleri kişiler gensoruya meclis önünde cevap verirler.

Cevap meclis üye tamsayısının 2/3 çoğunluğunca yeter görülmediği takdirde 76 ncı madde uyarınca işlem yapılır.

ENCÜMENLER

MADDE 62 - Belediye meclisi her içtima müddeti için ruznamelerdeki meseleleri tetkik etmek üzere encümenler teşkil edebilir. Encümenler mütalâalarını o içtima müddeti içinde meclise bildirirler.

HESAPLARIN TEFTİŞİ İÇİN SEÇİLEN AZANIN VAZİFESİ

MADDE 63 - Meclis lüzum görürse içlerinden bir kaç âzayı hesabat ve mumelâtı teftişe memur edebilir. Bu teftiş heyeti hariçteki mütehassıslardanda istifade edebilir. Neticei teftişat nihaet ertesi içtimaın bidayetinde belediye reisinin de mütalâası alındıktan sonra meclise arzolunur.

REİSİN SORULAN SUALLERE CEVAP VERMEK MECBURİYETİ

MADDE 64 - Belediye reisi belediyeye ait işlerden meclise lâzımgelen izahatı ve sorulan suallerin cevaplarını vermeğe mecburdur. Reis bu suallerin cevaplarını vermeğe encümen âza ve devair rüesasını da memur edebilir. Verilen izahlar ve cevaplar kâfi görülmediği takdirde meclis re'sen encümen âzasından sual sorabilir.

MECLİSİN NİZAM VE İNTİZAMI

MADDE 65 - Meclis reisi meclisin nizam ve intizamını temin ile mükelleftir. Dahili nizamname hükümlerini bozan aza hakkında bu nizamnameye göre muamele yapar. Müzakereyi dinlemeğe gelenlerden nümayiş ve gürültü yapanlar içtima salonundan çıkarılır. Reis bu hususta belediye zabıtasını istihdam eder.

AZANIN KARARA İŞTİRAK EDEMİYECEĞİ MESELELERİN MÜZAKERELERİ

MADDE 66 - Meclis âzası mukavelename ile alâkadar olduğu hususatta kendisinin veya (27) nci madde mucibince kendisiyle bir mecliste içtimaı caiz olmayan akrabasının tahtı tasarrufunda bulunan emlâkin, istimlâk, isticar ve mubayaasında müzakerata iştirâk edemez.

ZAPTIN İMZASI

MADDE 67 - Belediye meclisinin müzakeratını kayda mahsus olan zabıtnamesi her müzakereyi mütaakıp meclis reisi ve meclisçe âzalar arasından müntehap katipler tarafından imza olunur.

MECLİS MÜZAKERESİNDE EKSERİYET OLMAZSA

MADDE 68 - Belediye meclisinin içtimaında mürettep âzanın ekseriyeti hazır değilse meclis reisi meclisi tatil ve enaz üç gün sonra içtima etmek üzere günü tesbit ve mahalli vasıtalarla ilan eder. İkinci içtimada kaç âza olursa olsun mevcut âza ile müzakere yapılır ve karar verilir.

MAZERETSİZ DEVAM ETMEYEN AZA

MADDE 69 - Birbirini müteakıp üç içtima gününde bilâmazeret içtimalarda hazır bulunmayan âza meclis karariyle istifa etmiş addolunur.

MECLİSİN MÜZAKERE EDECEĞİ VE KARAR VERECEĞİ İŞLER

MADDE 70 - Meclis aşağıda gösterilen işleri müzakere eder bunlar hakkında karar verir:

1- Bütçe,

2- Kati hesap,

3- On beşinci maddenin 30, 31, 32 inci fıkralarındaki mesai programı,

4- Tahsisatı munzamma veya bütçede tadilât veya fasıldan fasıla münakale,

5- İkrazlar, istikrazlar,

6- Senesi içinde ödemek şartiyle avanslar,

7- Kanunlarla vazedilmiş olan belediye vergi ve resimlerine ait tarifeler,

8- Belediye vergi ve resimlerinin taalluk ettiği hususat haricinde belediye dairesi tarafından ifa olunacak hizmetlere mukabil alınacak ücret tarifeleri,

9- Beldenin müstakbel şekli, umumi imar programları, mecari, hava gazı, su, elektrik, tenvirat tesisatı mesaili,(*)

10- Üç seneden fazla müddetle veya on bin liradan fazla bedeli seneyi ile akdedilecek icar ve isticar mukaveleleri,

11- Menafii umuma mahsus belediye gayrimenkul emvalinin bir hizmete tahsisi, ciheti tahsisinin tebdil veya akar haline ifrağı,

(*) 70. madde 5. fıkrasının 10 Ekim 1983 tarih ve KHK/112 ye aykırı olan hükümleri, 25 inci maddesi 4/2 fıkrasiyle yürürlükten kaldırılmıştır.

12- İvaz mukabilinde vukubulacak teberruatın kabulü,

13- Müddeabihi bin liradan fazla olan davaların sulhan tesviyesi,

14- Menafii umuma ait olmak üzere belediye namına verilecek imtiyazat mukaveleleri,

15- Belediye zabıtası talimatnamelerinin tetkik ve tasdikı,

16- Kanunen belediyeye mürettep vazife ve selâhiyetler dahilinde olmak şartiyle reis tarafından tevdi ve âzadan bir veya bir kaçı tarafından teklif edilen mevaddı saire,

MECLİS KARARLARININ TASVİP VE TASDİKİ

MADDE 71 - Yetmişinci maddenin 1,2,3,4,5,8,9,13 üncü fıkralarında gösterilen işler ve 15 inci fıkrada mezkur belediye zabıtasına mütaallik talimatnameye ait olan belediye meclisleri mukarreratı, mahalli en büyük mülkiye memurunun tasvibiyle mer'iyet kesbeder. Bu memurlar mezkur kararları bir hafta zarfında tasdik etmedikleri takdirde belediye meclisinin tetkik talebi üzerine Şurayı devlet tarafından bir ay zarfında verilecek kararlar katidir.

25 SENEDEN FAZLA İKRAZ VE İSTİKRAZ KARARLARI

MADDE 72 - 25 seneden fazla bir müddet için yapılacak ikraz veya istikraz kararları vilâyet idare heyetinin mütalâası üzerine valinin tasvibi ve Şurayı Devletin karariyle mer'iyet kesbeder.

MECLİSCE KATİ OLARAK VERİLEN KARARLARA İTİRAZ

MADDE 73 - Belediye meclisleri tarafından ittihaz edilen mukarrerattan 71, 72 nci maddelerde yazılı olan hususattan gayrı mevadda mütaallik meclis mukarreratı katidir. Ancak bu kabil mukarrerata usulen ilân tarihinden itibaren on gün zarfında vilâyet merkezi olmayan beldelerde belediye reisi veya alâkadarlar tarafından vilâyete; vilâyet merkezi olan beldelerde belediye reisi veya alâkadarlar tarafından Dâhiliye Vekâletine müracaatla itiraz olunabilir. Vilâyete işar olunan itirazlar kaymakamın mütalâası alındıktan sonra vilayet idare heyetince nihayet on beş gün zarfında; vilâyet merkezi olan beldelerde Vekâlete yapılan itirazlar valinin mütalâası alındıktan sonra nihayet bir ay zarfında Şurayı Devletçe tetkik ve bir karara raptolunur. Yapılan itiraz ve müracaatların yukarıda yazılı alâkadar makamlarca tetkiki neticesine kadar vali meclis kararlarının tatbik ve icrasını tehir ettirebilir.

HÜKÜMSÜZ BIRAKILACAK MADDELER

MADDE 74 - Adi ve fevkalade içtimalar haricinde veya vazife ve selâhiyeti kanuniye hilâfında veya Devlet kanun ve nizamnamelerine mugayir olarak itihaz edilen mülhakat meclisi kararları valinin talebi üzerine vilâyet idare heyeti tarafından, vilâyet merkezi olan mahallerde Dahiliye Vekaletince talebi üzerine Devlet Şurasınca tetkik olunarak tasdik veya iptal olunur.

MECLİSİN, MÜTALAA BEYANINA, KARAR VERMEĞE MECBUR OLDUĞU

HUSUSLAR VE TEMENNİ KARARLARI

MADDE 75 - Belediye meclislerinin rey ve mütalâa beyanına mecburiyetleri kanun ve nizamlarla tasrih edilmeyen hususatta mahalli en büyük mülkiye memurunun vakı olan müracaatı üzerine belediye meclisleri rey ve mütalaalarını beyana mecburdurlar. Beldenin menafine mütaallik işler için belediye meclisleri mahalli en büyük mülkiye memurları vesatatiyle talep ve temennilerini alâkadar Devlet dairelerine iblağ edebilirler.

REİSİN SENELİK RAPORU

MADDE 76 - (Değişik : 307 - 19.07.1963) Belediye başkanı belediye meclisine her toplantı dönemi başında meclis kararlarının uygulanmasına, belediyenin mali durumuna, akdedilmiş ve mevcut taahhütlerin ifa şekline dair senelik bir çalışma raporu verir.

Meclis, rapordaki izahatı meclis üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu ile yeter görmezse, yetersizlik kararı ile müzakereleri kapsıyan tutanak aynen meclis birinci başkanvekili onun bulunmaması halinde ikinci başkanvekili tarafından mahalli en büyük mülkiye amirine gönderilir.

Vali, bu dosyayı il merkezi olmıyan yerlerde kaymakamın, il merkezi olan yerlerde kendisinin gerekçeli ve kanaatli mütalaasiyle bir ay zarfında karar vermek üzere Danışty'a sunar.

Danıştay'ca yetersizlik kararı verildiği takdirde belediye başkanı düşer.

ENCÜMENDE BULUNANLAR

MADDE 77 - Belediye encümeni, belediye reisi ile müntehap encümen âzasından ve 88 inci maddede yazılı daire reislerinden teşekkül eder. Belediye encümenine mansup âzanın nısfını tecavüz etmemek ve ikiden aşağı olmamak şartiyle belediye meclisleri tarafından kendi âzası arasından lüzumu kadar fahri âza intihap olunur. Müntehap fahri encümen azasının müddeti bir senedir. Meclisçe lüzum görülürse fahri encümen âzalarına hakkı huzur verilir. Hakkı huzurun miktarını meclis tayin eder.

Belediye zabıta amiri ve belediye müfettişleri encümene dahil değildirler.

REİSLİK, EKSERİYET, İÇTİMA GÜNÜNÜ TAYİN,

GELEN İŞLERİ BİR HAFTA İÇİNDE MÜZAKERE

MADDE 78 - Encümen belediye reisinin veya tevkil edeceği satın riyasetinde adedi mürettebin yarıda fazlsının huzuriyle toplanır ve ekseriyetle ittihazı karar eder. Encümen içtima günlerini kendii evvelce tesbit eyler ve muayyen günlerde muntazaman içtima eder. Encümene havale edilmiş olan evrakın nihayet bir hafta içinde müzakere edilmesi mecburidir.

HESAPLARIN TETKİKİ

MADDE 79 - Encümen heyeti her üç ay için müntehap âzası arasından ikisini; muhasebe, kayıt ve hesaplarını lâakal on beş günde bir teftiş ve murakabeye memur eder. Bu murakıplar teftiş ve tetkikleri neticesini raporla encümene bildirirler.

AZANIN KARARA İŞTİRAK EDEMİYECEĞİ MESELELERİN MÜZAKERESİ

MADDE 80 - Encümen âzaları hususi surette alâkadar oldukları meselelerin müzakeresinde bulunamazlar.

REİS VE ENCÜMEN AZASININ MESULİYETLERİ

MADDE 81 - Belediye reisi beldenin umumi muamelât ve idaresinden, encümen âzası arasından tetkik heyetleri teşkil edebilir.

ENCÜMENİN VAZİFELERİ

MADDE 82 - Belediye encümeni encümene ait tetkikleri kolaylaştırmak üzere encümen âzası arasından tetkik heyetleri teşkil edebilir.

ENCÜMENİN VAZİFELERİ

MADDE 83 - 1- Belediye reisi tarafından hazırlanan bütçenin ilk tetkiki.

2- Aylık icmallerin tetkik ve murakabesi, müzayede, münakaşa şartnamelerinin ve ihalelerin ve pazarlık kararlarının tetkik ve tasdiki kati hesap hakkında meclise mütalâa beyanı ve muhasebe hesaplarını tetkik ile zimmet ve beraet hakkında mazbata tazmini.

3- İstimlâk edilecek yerler hakkında hususi kanuna tevkifan karar itası.

4- Gayrimelhuz masarife ait tahsisatın sarf mahallerinin tayini.

5- Bütçede bir fasıl dahilindeki maddeler arasında münakale icrası.

6- Belediyelere verilen vazifelerin ifasını temin için belediye tenbihleri ısdarı.

7- Nakliye vesaitine mahsus ücurat ve tarifelerle, zaruri havaciye mahsus narhların tesbiti.

8- Belediye cezaları hakkındaki kanunlara tevkifan ceza takdiri.

9- Belediye memurlarının intihap, terfi, idareten tecziye veya taltifleri ve azil ve tekaüde sevkleri hakkında belediyeriyasetinden vakı olacak tekliflerin tetkiki ve karara raptı.

(Ek fıkra: 1929 - 05.03.1932) İşbu vazifelerden maada Belediye Kanunu'nda musarrah olmayıp da muhtelif hususi kanunlarla belediye meclislerine verilen vazifeler meclisler toplu bulunmadığı zaman, belediye encümenleri tarafından tetkik ve karara raptolunur.

ENCÜMENE REİS TARAFINDAN VERİLMEYEN İŞLER

İÇİN ENCÜMEN KARAR VEREMEZ

MADDE 84 - Reis tarafından havale ve tevdi edilmeyen hususat hakkında encümen karar veremez.

ENCÜMEN AZASININ MÜSTAFA ADDİ

MADDE 85 - Mazeretsiz sıra ile üç içtima günü içtimada bulunmayan encümen âzası istifa etmiş sayılır.

REİSİN ENCÜMEN KARARLARINA İTİRAZI

MADDE 87 - Belediye reisi encümen mukarraratını kanuna ve menafii umumiyeye muhalif gördüğü takdirde kararın icrasını tehir ile evrakı idare heyetlerince tetkik olunmakü zere mahalli en büyük mülkiye memuruna tevdi eder.

İdare heyeti kararlarına karşı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün zarfında belediye reisi veya encümen tarafından yapılan itirazlar, vilâyet merkezi olmayan beldeler için vilâyet idare heyetince; vilayet merkezi olan beldeler için de evrakın geldiği günden itibaren bir ay içinde Şûrayı Devletçe tetkikat yapılarak karara raptolunur.

BELEDİYE BAŞ AMİRLERİ, MEMUR VE MÜSTAHDEMLERİ

MADDE 88 - Belediyelerde reis ve lüzumu kadar muavinden sonra daire baş amirleri şunlardır:

Yazı işleri müdürü veya başkâtip,

Hesap işleri müdürü veya muhasebeci,

Sıhhat işleri müdürü, baş tabip veya tabip,

Baytar müdürü, baş baytar veya baytar,

Fen işleri müdürü, baş mühendis veya mühendis,

Teftiş heyeti müdürü, baş müfettiş veya müfettiş,

Lüzumu halinde zat ve hukuk işleri müdürleri veya müşavir avukat.

Belediye şubelerinde baş amirler şunlardır:

Başkâtip, muhasebeci, baş tabip veya tabip, baş baytar veya baytar, baş mühendis, veya mühendis,

Bunların emri altında lüzumu kadar yazı ve hesap, fen sıhhat, baytariye, idare, teftiş, belediye zabıtası ve itfaiye memurları ile ketebe, müstahdemler ve amele bulunur.

Bunların aded, maaş ve kadroları bütçe ile tesbit ve tasdik olunur.

REİS İNTİHABI

MADDE 89 - (19 Temmuz 1963 tarih ve 307 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmıştır.)

MECLİS EKSERİYETİ KALMADIĞI VE REİS BULUNMADIĞI

TAKDİRDE YAPILACAK MUAMELE

MADDE 90 - (Değişik : 307 - 19.07.1963) Belediye meclislerinin dönem sonundan önce herhangi bir sebeple boşalması veya belediye meclisi üye sayısının, yedekleri de getirilmesinden sonra meclis üye tamsayısının yarısına düşmesi hallerinde yeni seçim yapılıncaya kadar belediye meclisinin görevlerini tabii üyelerden müteşekkil belediye encümeni ifa eder.

26 Nisan 1961 tarih ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri hakkındaki Kanun'un 46 ncı maddesinin son fıkrasındaki 20 günlük süre bu seçimler için uygulanmaz.

53 üncü maddeye göre belediye meclisi toplantılarının Danıştay'ca tahirine karar verilmesi halinde dahi belediye meclislerinin görevlerini belideye encümeni ifa eder.

REİSLERİN VAZİFEDEN ÇIKARILMALARI

MADDE 91 - (Değişik: KHK/335 - 4.7.1988) (KHK/335, Anayasa Mahkemesinin 8 Şubat 1989 tarih ve E.88/38 , K.89/7 sayılı kararı ile iptal edilmekle hükmü kalmamıştır.)

MADDE 92 - (Anayasa Mahkemesinin 8 Şubat 1989 tarih ve E.88/38, K.89/7 sayılı kararı ile iptal edilmekle hükmü kalmamıştır.(*).

BAŞKANVEKİLİ, GEÇİCİ GÖREVLENDİRME VE YENİ BAŞKAN SEÇİMİ

MADDE 93 - (Değişik: 4231 - 20.3.1997) Belediye başkanının izin, hastalık veya görevle, görev yerinden ayrılması hallerinde, başkan kendisine bu süre içinde vekalet etmek üzere bir meclis üyesini başkanvekili olarak görevlendirir.

Belediye Başkanlığının boşaldığı veya başkanın görevden uzaklaştırıldığı hallerde, belediye meclisinin on gün içinde toplanması vali tarafından sağlanır. Bu toplantıda Meclis, katılanların salt çoğunluğunun gizli oyuyla ve kendi üyeleri arasından, belediye başkanlığının boşalması halinde bir başkan, başkanın görevden uzaklaştırılması halinde ise bir başkanvekili seçer. Yeni seçilen başkanın görev süresi, yerine seçildiği başkanın görev süresi kadardır; başkanvekili, yeni başkan seçilinceye veya görevden uzaklaştırılmış olan başkan görevine dönünceye kadar görev yapar.

Belediyelerin seçilmiş organları veya bu organların üyeleri hakkında görevleri ile ilgili bir suç sebebi ile soruşturma veya kovuşturma açılması halinde, İçişleri Bakanı geçici bir tedbir olarak, kesin hükme kadar bu organları veya organların üyelerini görevden uzaklaştırabilir.

Belediye başkanının, görevini mazeretsiz ve kesintisiz olarak yirmi günden fazla terk etmesi ve bu durumun mahallin en büyük mülki amirince tespit edilmesi ve İçişleri Bakanlığına bildirilmesi üzerine idari yargı tarafından bir ay içinde verilecek kararla belediye başkanı başkanlıktan düşürülür.

MANSUP REİSLER

MADDE 94 - A- (4.2.1948 tarih ve 5168 sayılı Kanunla kaldırılmıştır.)

B- İcra Vekilleri Heyeti görülecek lüzum üzerine tesbit edilecek bazı beldelerden vilâyet merkezi olanların belediye reisleri Dâhiliye Vekâletince.

C- Vilâyet merkezi olmayan yerlerin belediye reisleri mensup oldukları vilâyet vekilleri tarafından nasbolunur ve reislikten çıkarılabilir.

D- Bu gibi belediyelerde ve Ankara'da reislik Dahiliye Vekâletinin inhası ve Reisicumhurun tasdikiyle vali veya kaymakamların uhdesine de tevdi olunabilir.

Kanun ve nizamnamelere göre belediye reislerinin reis veya âza olarak bulunmaları icap eden heyet veya komisyonlara bu gibi belediyelere vali veya kaymakamlar âzadan birini vekil olarak gönderebilirler.

E- Yukarıdaki fıkralarda gösterilen kaza belediye meclislerinin, 70 inci maddenin 1,2,3,4,5,8,9 ve 13 üncü fıkralarında sayılan işler hakkında verdikleri kararlar valinin ve vilâyet merkezindeki belediye meclisleri tarafından mezkur fıkralardaki işler hakkında verilen kararlar da Dahiliye Vekilinin tasdiki ile katileşir.

(*) 92 inci madde 19 Temmuz 1963 tarih ve 307 sayılı Kanunla kaldırılmış, 4 Temmuz 1968 tarih ve KHK/335 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 4 üncü maddresiyle yeniden düzenlenmiştir.

ANKARA VE İSTANBUL REİS MUAVİNLERİ

MADDE 95 - Ankara ve İstanbul belediye reis muavinleri belediye reislerinin inhaları üzerine Dahiliye Vekâletince tâyin olunur.

BELEDİYE MEMURLARININ TAYİNİ

MADDE 96 - A- Ankara ve İstanbul belediyeleri erkânı ile belediye şube müdürleri belediye reisinin intıhabı ve Dahiliye Vekilinin tasvibiyle ve bu yerlerdeki belediye şubeleri erkânı ve kalemler ve müesseseler müdür ve reisleri belediye reisi tarafından ve meclis emrindeki kalem memurları belediye encümeninin karariyle belediye reisi tarafından,

B- 94 üncü maddenin (B) fıkrasındaki belediyelerin memurları valiler ve © fıkrasındaki belediyelerin memurları da kaymakamlar tarafından nasp ve azlolunurlar.

İstanbul ve Ankara ile 94 üncü maddenin (B) ve (C) fıkralarında yazılı olanlardan maada belediyelerde reis muavinleri ile daire ve şube reisleri ve bilumum belediye memurları ilk içtimaında belediye meclisince tasdik olunmak şartiyle beediye reisi tarafından intihap ve tayin olunurlar.

Lüzum görülen belediyelerde reis muavinlerinin meclis âzası arasından intihabı caizdir. Bu takdirde muavinlerin memuriyetleri meclisin devamı ile mukayyettir.

(Yalnız bilumum belediye memurini sıhhiyesinin nasp ve vekâlet emrine alınmaları, tebdil ve terfileri, tecziyeleri 1 Nisan 1926 tarihli ve 796 numaralı kanun ahkâmına tabidir.)

REİS, ENCÜMEN VE MECLİS ARASINDAKİ

İHTİLAFLARIN KATİ KARARA RAPTI

MADDE 97 - Belediye reisi ile belediye encümeni arasında ihtilâf vukuunda belediye meclisi ihtilâfatı tetkik eder ve bir karar verir. Verilen karar hakkında encümen veya belediye reisinin valiye müracaatı üzerine kaza belediyeleri için vilâyet idare heyetince ve vilâyet merkezi belediyeleri için vilâyet idare heyetinin mütalâası alındıktan sonra Şûrayı Devlet tarafından verilen karar katidir.

Belediye reisi veya belediye encümeni ile belediye meclisi arasında ihtilaf vukuunda belediye reisinin valiye müracaatı üzerine kaza belediyeleri için vilâyet idare heyetince ve vilâyet merkezi belediyeleri için vilâyet idare heyetinin mütalâası alındıktan sonra Şûrayı Devlet tarafından verilen karar katidir.

B- BELEDİYE HEYETİNİN VAZİFE VE SELAHİYETLERİ

KANUN VE NİZAMLARI NEŞİR VE İLAN HÜKÜMLERİNİ TATBİK VE İCRA

MADDE 98 - Belediye reisi mahalli en büyük mülkiye memuru tarafından tebliğ edilecek bilumum kavanin, nizamat ve talimatı neşir, ilân ve işbu kavanin ve nizamat ile kendisine muhavvel hususatı ifa ile mükelleftir.

EN BÜYÜK BELEDİYE AMİRİ SIFATİYLE REİSİN VAZİFESİ

MADDE 99 - Belediye idaresinin en büyük amiri sıfatiyle belediye reisi:

A- Belediye zabıtası vezaifinin ifasını temin edecek talimat ve ve yasakları tatbik,

B- Meclis ve encümenin ve mafevk mercilerin kararlarını infaz,

C- Bu mercilerin tasvibine mütevakkıf olmayan belediye vezaifini salâhiyeti dairesinde ve mes'uliyeti altında ifa,

D- Belediyenin mahalli mahiyeti haiz selâmet, sıhhat, umran, iktısat ve intizamına ait hususatı takip ve ifa eder.

BELEDİYE MÜMESSİLİ SIFATİYLE REİSİN VAZİFESİ

MADDE 100 - Belediye idaresinin şahsiyeti hükmiyesinin mümessili sıfatıyla belediye reisi:

A- Belediye emvalini idareye,

B- Varidat ve matlubatını takip ve tahsile,

C- Salâhiyettar makam ve heyetin tasdikına iktiran etmek şartiyle akdi mukaveleye, sulh ve ibraya, teberruatı kabule, belediye hesabına umum medeni akitleri icraya,

D- Devair ve mehakim nezdinde müddei veya müddeialeyh sıfatiyle belediyeyi temsile veya bir başkasını tevkile,

E- Belediye bütçesinin amiri itası sıfatiyle sarf evrakını ve masarif tahakkukatını tasdik ve sarf emirlerini imzaya selâhiyettardır.

MUAVİNLERE VAZİFE TEVDİİ

MADDE 101 - Belediye reisi kendi mes'uliyet ve nezareti altında kendine ait vezaiften bir kısmını namına tedvir ve intaç etmek üzere muavinlerine tevdi eylemek selâhiyetini haizdir.

BİLUMUM BELEDİYE MEMURLARI HAKKINDA MUHAKEME USULÜ

MADDE 102 - Belediye reisi ile bilumum belediye memurları (...) vazifelerinden münbais veya vazifelerinin ifası esnasında hadis olan cürümlerinden dolayı memurin muhakematı kanunundaki ahkâma tabidir.(*)

MEMURLAR İÇİN YAPILACAK NİZAMNAME

MADDE 103 - Belediye memur ve müstahdemlerinin, intihap ve istihdam, idareten tecziye, terfi ve taltifleri, vazifeden çıktıktan sonra kendilerine verilecek tekaüt maaşı ve tazminat ve irae edecekleri kefaletleri ve bunlara mütaallik hususat alâkadar vekâletlerce müştereken yapılacak bir nizamname ile tâyin olunur.(**) İşbu kanunun mer'iyeti tarihinde müstahdem ve hakkı tekaütten müstefit memurların tekaütlükleri Mülkiye Tekaüt Kanunu ahkâmına tabidir.

BELEDİYE ZABITASI VEZAİFİ

MADDE 104 - Belediye zabıtası belediye sınırı içinde beldenin intizam, sıhhat ve hududunun temin ve muhafazası ile mükellef olup bu sıfatla belediye kanununun ve nizam ve yasaklarının ve bunlara müsteniden verilen emirlerin ve mahkûmunbih cezaların 16 Nisan 1340 tarih ve 486 numaralı umuru belediyeye ait ahkâmı cezaiye hakkındaki kanuna ve zeyillerine tevkifan infazı, on beş ve on dokuzuncu maddelerinde muharrer vazifelerin ifası ve ceraimi belediyenin takip ve taharrisi ile mükelleftir.

(*) (...) içindeki "ve müstahdemleri" sözcüğü, Anayasa Mahkemesinin 19.6.1993 tarih ve 21612 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 9.2.1993 tarih ve E.1992/44-K.1993/7 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.

(**) Bk. Bakanlar Kurulunun 29.3.1943 tarih ve 2/19673 sayılı kararnamesiyle yürürlüğe konulan (BELEDİYE MEMUR VE MÜSTAHDEMLERİ TÜZÜĞÜ), T.C. Tüzükleri: c.1 - s.429.

BELEDİYE ZABITASI KADROSU

MADDE 105 - Belediye zabıtası kadrosu; belediye zabıta müdürü, lüzumu kadar muavinleri, merkez memuru, komiser ve ikinci komiser muavinleri ile memurlardan mürekkeptir. En büyük belediye zabıtası âmiri belediye zabıtası müdürüdür. Şuabata münkasim belediye şubelerinde en büyük belediye zabıtası sabıtai belediye merkez memurudur. Belediyelerde nüfuslarına ve bütçelerine göre en büyük belediye zabıtası âmiri; belediye zabıtası müdürü, merkez memuru, serkomiser veya ikinci komiserdir.

BELEDİYE ZABITASI TALİMATNAMESİ

MADDE 106 - 103 üncü maddede yazılı nizamnameye tevkifan belediye zabıtası memurlarının meslek, evsaf, talim ve terbiye, terfi ve terakki, nasp ve azilleri Dahiliye Vekâletince yapılacak bir talimatname ile tâyin olunur.

BELEDİYE ZABITASININ MERCİİ

MADDE 107 - Belediye zabıtası teşkilâtı doğrudan doğruya belediye reisinin ve belediye şubelerine ayrılan yerlerde şubelere marbut teşkilât, belediye müdürlerinin emri altında bulunur.

BELEDİYE ZABITASINA KARŞI GELENLER

MADDE 108 - Belediye zabıtasına karşı gelenler Devlet zabıtasına karşı koyanlar gibi ceza görürler.

BELEDİYE ZABITASI VEZAİFİNİN DEVLET ZABITASINA VERİLMESİ

MADDE 109 - Devletçe lüzum görülen bedellerde belediye zabıtası vezaifi İcra Vekilleri Heyeti kararı ve Reisicumhurun tasdiki ile Devlet zabıtasına tevdi olunabilir. Bu takdirde belediye idaresi zabıta masrafına her binbeşyüz nüfusa bir zabıta memuru masrafı isabet edecek surette iştirak eder.

BELEDİYELERİN VARİDATI

MADDE 110 - Belediye varidatı şunlardır:

1- Miktarı kanunlarla gösterilen belediye vergi ve resimleriyle hisse ve kesri munzamları,

2- Bu kanun mucibince belediyenin ruhsata mütevakkıf olan işler için meclisçe tanzim ve 70 inci maddenin 8 inci fıkrası delâletiyle 71 inci maddeye tevkifan tasdik edilen tarife ve talimat dairesinde alınacak ruhsat harçları,

3- Kanunen istihsali mecburi veya ihtiyari olup belediye devair ve müessesatı tarafından tanzim ve ita kılınacak sıhhi, fenni, sınai ve zirai tetkikata, imtihan ve tecrübelere ait raporlar, şehadetnameler ve ehliyetnameler için taliplerinden 70 inci maddenin 8 inci fıkrası delâletiyle 71 inci maddede muharrer tarifat dairesinde musaddat tarifeye tevkifan alınacak harçlar,

4- Tenvirat, nakliyat, su, kudreti elektrikiye, buz, soğuk hava mahzenleri, mezbaha, barsak imalâtı, baca tathiratı gibi hususta tanzifatı umumiye ve saireye ait imtiyaz veya ruhsatı mutazammın musaddak mukaveleler mucibince alınacak belediye hisseleri,

5- 114, 115, 157, 160, 161 inci maddeler mucibince belediyelere devredilen hizmetler mukabili varidat,

6- Avarız ve hasılatı,

7- 116 ncı madde mucibince tarhedilen tesisat ve tamiratı müştereke masraflarına mukabil iştirak hisseleri,

8- Belediye devair ve müessesatı kayıtlarının emlâk ve arazi ile arsaların harita, plân ve krokilerinin suretlerini talep edenlerden 70 inci maddede muharrer tarifata göre tanzim edilen tarife mucibince alınacak harçlar,

9- Belediye vergi ve resimlerinin taksitini miadı hulûlünde ve bunların tahakkuku tahsiline tabi olmayanların talep vukuunda ödemiyenlerden 112 nci madde mucibince alınacak % 10 nisbetindeki cezalar,

10- Belediye vergi ve resimleri ile alelûmum ruhsatiye harçları mektumatından alınacak cezalar,

11- Gerek belediye encümenlerince hükmolunan, gerek belediye işlerinden dolayı Türk Ceza Kanunu'na ve kavanini hususiyesine veya işbu kanuna tevkifan mehakimi umumiyece hükmedilen para cezaları,

12- Zaptolunan eşya bedeli,

13- Belediye teşebbüsleri hasılatı,

14- Müessesat hasılatı,

15- Belediyeye ait ve işbu kanun ile kavanini muhtelife ahkâmında belediyelere devredilmiş ve edilecek menkul ve gayrimenkul emvalin her nevi hasılatı veya esmanı,

16- Belediyelerin akteyledikleri mukavelât ve taahhütdattan mütevellit her nevi hasılat ve kavanini Devlete muvafık olarak elde edilmiş ve edilecek her nevi varidat,

17- Hafta Tatili Kanunu'nda muharrer istisnalardan istifade edecek olanlardan senevi beş liradan elli liraya kadar yetmişinci maddenin 7 nci fıkrasına tevkifan tanzim olunacak tarife dairesinde alınacak olan ruhsatiye harcı.

18- (Ek fıkra: 5116 - 18.6.1947) (25.2.1952 tarih ve 5889 sayılı Kanunla kaldırılmıştır.)

19- (Ek fıkra: 5116 - 18.06.1947) Yukarki fıkrada yazılı gelirlerle masraflarının karşılanması mümkün olmıyan su, elektrik, mezbaha tesisleriyle harita ve imar plânı işlerini yapmak veya bu tesislerden mevcut olanları ıslah etmek veya genişletmek maksadiyle belediye meclisleri; bütçeyi tasdika yetkili makamca onanmak şartiyle, ihtiyacın derecesine göre ve belirli sıra ile, asker ailelerinden muhtaç olanlara yardım hakkındaki 4109 sayılı kanunda yazılı gelirlerin (6 ve 7 nci maddelerdekiler hariç) tahsiline karar verebilirler.

Asker ailelerine yardım işleri için 4109 sayılı kanunun 7 nci maddesindeki gelirleri tahsil etmekte veya 8 inci maddede yazılı bulunan umumi hesaptaki fondan yardım görmekte olan belediyeler sözü geçen kanunda belirtilen gelirleri askor ailelerine yardım işlerinden başka bir maksada harcıyamazlar.

Nüfusu elli binden az olan beldelerin su, elektrik, mezbaha, harita, imar plânı işlerine yukarda sayılan gelirlerin de yetmemesi halinde, 4109 sayılı kanunun 8 inci maddesinde yazılı olup İçişleri Bakanlığı emrindeki fondan bu belediyelere sırasiyle harita, imar plânı, su, elektrik, mezbaha, kanalizasyon işleri için yardımda bulunulur. Yardım işinin sıralanışında yukarda sayılı hizmet nevileri dahilinde tesbit edilen masrafları en az ve masrafları müsavi olanlar arasında nüfusu en çok olan şehir ve kasabalar öne alınır.

BELEDİYELERDE İNTİZAM USULÜNÜN İLGASI

MADDE 111 - Belediyelerde mültezimlik usulü mülgadır. Her nevi belediye vergi, resim ve harçları vesaiti tahsiliye marifetiyle idare ve cibayet olunur.

VERGİ VE RESİMLERİ MÜDDETLERİNDE ÖDEMİYENLERDEN ALINACAK CEZA

MADDE 112 - Tahakkuk muamelesi tahsilâttan evvel ifa ve ikmal edilmek lâzımgelen belediye vergi ve resimlerinin taksit müddetlerini tertip ve tesbite belediye meclisleri selâhiyettardır.

Tayin ve ilân edilen taksit müddetleri zarfında tahriri ve resmi ihtara rağmen her taksit müddetinin son gününden itibaren âzami on gün zarfında belediye kasalarına veya belediyenin irae ettiği bankalara ve müessesata tediye edilmeyen belediye vergi ve resimleri miktarı üzerine yüzde on zam ile mükelleflerden Tahsili Emval Kanunu'na tevkifan tahsil olunur. Tahakkuku tahsiline tabi olan belediye vergi ve resimlerinin belediyeye muayyen miktar teminat akçesi aytıran şirketler, müesseseler ve sair mükelleflerden işbu vergi ve resimlerin cari suretiyle mükellefler namına kredi açılacak belediye encümeninin tayin ve tesbit edeceği kati hesap devrelerinin mebdelerinde tahsil karar vermeğe belediye meclisleri selâhiyettardır. Muayyen miadında bu kabil vergi ve resimleri tahriri ihtara rağmen her taksit müddetinin son gününden itibaren tediye etmeyenlerin teminat akçelerinden tevkifatı muktaziye icra kılınmakla beraber hesabı carileri katolunur. Vergi borçları teminat miktarından fazla ise % 10 nisbetinde cezasiyle birlikte Tahsili Emsal Kanununa tevkifan istifa edilir.

BELEDİYENİN RUHSAT, RESİM VE VREGİLERİNE TABİ

İŞLERİ RUHSAT ALMADAN GÖRENLERİN CEZASI

MADDE 113 - Kanunen belediyenin ruhsatına ve resim veya vergilerine tabi iken ruhsatname almaksızın ve belediyeye resim ve vergi veya ruhsatiye harcı vermeksizin yapılan işler, muameleler, işleyen ve işleten kimseler, satılan veya kullanılan şeyler belediyece tutulduğu vakit bunların yapılmasında, işletilmesinde işlemelerinde veya satılıp kullanılmalarında kanunen ve nizamen ve evamiri belediyecek veya hıfzısıhhaca veya fennen mazhur varsa derhal menedilerek zabıt varakası tanzim ve maktazi muamelei kanuniye icra ve kanunun tâyin eylediği para cezası hükum ve istifa edilir. Mazhur yoksa kanunun tayin ve tasrih eylediği yerlerde kanun ve tarifesi mucibince tabi olduğu resim veya vergiden veya ruhsat harcından maada bunların kanunda tasrih edilen miktarları üzerinden ve kanunun tasrih etmediği yerlerde tabi olduğu resim veya vergi veya ruhsat harcından maada bunların kanunda tasrih edilen miktarları üzerinden kanunun tasrih etmediği yerlerde tabi olduğu resim veya vergi veya ruhsat harcından maada bir kat daha para cezası mükelleften alınarak usulen ruhsatnameye raptolunur.

MADDE 114 - (1.7.1948 tarih ve 5237 ve 9.7.1956 tarih ve 6785 sayılı kanunla kaldırılmıştır.)

KAPALI ÇARŞI VE BEDESTEN GİBİ MÜŞTEREK VE MÜRTABIT EMLAKİN TAMİRİ

MADDE 115 - Kapalı çarış, bedesten, arasta, pasaj, cesim han ve emsali gibi örtüleri ve duvarlar ve çevreleri veya işletmeye muktazi su mecraları veya aksamı sairelerini müşterek ve mürtabıt olup her parçası veya odası veya her gözü veya tahtani veya fevkani tarafları başka başka mutasarrıfları uhdelerinde bulunan ve bedii ve mimari kıymeti veya beldenin iktisat veya istihsal hayatınca ehemmiyeti mahsusa olan saraçhane tabakhane, imalâthane ve sanathane gibi emlâki müçtemia ve mürtabıtayı havi vakıf olsun mülk olsun her nevi büyük binaların çatı, örtü, kubbe, kemer sayvan, sütun, cümle kapıları, methal ve mahreçleri, geçitleri, su hazineleri ve çeşmeleri ve su yollar, dahili mecraları ve sokak kaldırımları ile emsali müşterek tesisat aksamının inşa, tanzim,tamir ve termimi için ashabına tebligat icra edildikten sonra yapılmadığı takdirde bunların ifası belediyelere ait ve müterettiptir.

İnşaat ve ameliyatı lâzıme kablelicra selâhiyettar merciin kararına iktiran ve karar kespi katiyet eyledikte musaddat evrakı keşfiyede gösterilen ameliyet masarifi belediye meclisince tertip ve 70 inci maddede tevkifan tasdik edilecek tarife mucibince her mülk için tesbit edilen iştirak hisseleri her mülkün sırasiyle mutasarrıfından veya bedeli icardan deyni nisbetinde deyni nisbetinde müstecirinden meclisçe tensip edilecek taksitler rapten ve Tahsili Emval Kanunu'na tevkifan belediye vergi ve resimleri gibi istifa olunur.

Müstecirlerin mutasarrıflara rucu hakkı ahkâmı umumiyeye tabidir. Bu kabil emlâkı müctemia ve mürtabıtadan olup mutasarrıf veya hissadarları tarafından münferiden veya müştereken tamir ve ıslahı cihetine gidilmeyerek olduğu gibi bırakılmış olanlar belediyece usulen bilistimlâk yerlerinde kasaba veya şehirleri tezyin edecek müesseseler ve akarlar vücuda getirilir.

BELEDİYE HUDUDU DAHİLİNDEKİ MÜLK SAHİPLERİNİN TAAHHÜT ETTİKLERİ

MASRAF NİSPETİNDE BELEDİYE HİZMETLERİNDEN İSTİFADELERİ

MADDE 116 - Belediye sınırı içinde bir veya bir kaç sokak veya mahalle veya sayfiyedeki emlâk sahipleri üçte ikiden fazlasının imzasiyle tahriren belediyeye müracaatla semtlerinde şoşe veya kaldırım veya tenvirat veya mecari veya su hatlarının müceddeden tesisini veya belediye hizmetlerinden olan sair tesisatın teşmil veya temdidini talep etmek hakkını haizdirler. Keyfiyet belediye encümen ve meclislerince tezekkür edilerek muvafık görüldüğü ve masarif mecmuu bilhesap işbu tesisattan müstefit olan sokak ve mahallerdeki her mülkün müsakkafat veya arazi vergisi nisbetinde meclis karariyle 70 inci maddesinin 8 inci fıkrası mucibince iştirak hisseleri tesbit ve tevzi ve tevziat 71 inci madde mucibince tasdik edilerek tesbit edilen tesisat masarifinin yarısının defaten veya taksitlere rapten tediyesini taliplerin temin veya taahhüt eylediği takdirde, kararlaşan tesisat icra edilmekle beraber her mülke isabet eden iştirak hisseleri sırasiyle sahiplerinden veya icar bedelinden ayni nispetinde ödenmek üzere müstecirlerinden meclis kararı veçhile defaten veya taksitlere rapten belediye vergi ve resimleri gibi Tahsili Emval Kanunu'na tevkifan istifa edilir.

Müstecirlerin mutasarrıflara rücu hakları ahkâmı umumiyeye tabidir. Bu madde ahkâmının belediye faaliyeti hududu haricine şamil olan müessesatta tatbiki için mezkûr müessesenin evvelce muvafakatinin istihsali şarttır.

BELEDİYE MASRAFLARI

MADDE 117 - 1- Belediye binası tedarik ve idamesi ve döşeme ve bakım masarifi,

2- Belediye heyetleri memur ve müstahdemleri tahsisat, maaşat, ücurat ve müteferrikaları,

3- Belediye zabıtası ve itfaiye masrafları,

4- Belediye varidatının tahsil masrafları,

5- Yol, meydan, sokak, iskele ve köprülerin inşa, tamir ve idamesi masrafları,

6- Su ve lağım tesisatı ve işletme masrafları, (İşbu masraflar âzami on senelik bir programa tevkifan bütçeye vazolunacaktır.)

7- Tenvirat masrafları,

8- Mezarlıkların tesis ve muhafazası masrafları,

9- Bir daire veya müessese veya hayır ashabı tarafından belediye vezaifine dair işler için muaveneten veya nakten vukubulacak teberruat ile muayyen hizmetler karşılığı,

10- Kanunlarla muayyen vazifelerin ifası için icap eden masarif,

11- Vadesi gelen borçlar, istikraz taksitleri ve faizleri ve mahkûmunbih vacibüttediye belediye borçları,

12- Belediyenin harita, kadastro ve müstakbel şekil plânının tanzimi ve yukarıdaki maddeye tevfikan mezbaha tesisi masrafları (İşbu masraflar âzami on senelik bir programa tevfikan varidatın müsaadesi nispetinde bütçeye vazolunur.)

13- Belediye emlâk ve emvalinin tamir ve sigorta masrafları, belediyenin kanunen tesviyesine mecbur olduğu vergiler,

5,6 ve 12 nci fıkralarda gösterilen tesisatın kabul edilen programa göre her seneye isabet edecek miktarı için muktazi tahsisat, (İstikraz suretiyle defaten veya tedricen vücude getirilmesi mümkün olmayan ahvalde belediyeler mezkûr tesisatın istilzam edeceği masrafı her sene bütçelerine vaz'ı ve mukabili olan mebaliği bir bankada muhafaza ile mükelleftirler.)

14- Beldenin imarına ait tesisat ve inşaatın bakım ve işletilmesi masrafları,

15- İşbu kanunun 16 ncı maddesinde muharrer mecburi vazifelerin icrasının temini için muktazi masraflar,

16- Belediye bütçesinden tediye edilecek olan maaş ve ücretler yekûnu senevi varidatın azami ( 30 unu tecavüz edemez. Görülen ihtiyaca göre ve Dâhiliye Vekâletinin müsaadesiyle bu miktar attırılabilir.

BELEDİYENİN İHTİYARİ MASRAFLARI

MADDE 118 - Belediyenin ihtiyari masrafları :

Belediyenin ihtiyari olarak deruhde eylediği hidemat ve tesisatın ifa ve idamesi masraflarıdır.

Mecburi vazifeler ifa ve ikmal edilmedikçe ihtiyari vazifeler için bütçeye tahsisat vazolunamaz.

Belediyelerin ihtiyari vazifelerine ait olup bir sene bütçesine konulan tahsilatın onu takip eden senelerde tenzili veya tamamen bütçeden ihracı Dâhiliye Vekâletinin tasdikına muhtaçtır.

BELEDİYELERDE BÜTÇE YILI

MADDE 119 - (Değişik: 4705 - 26.03.1945) Belediye bütçesi, belediyenin her yılın Ocak ayı başından ertesi yılın Aralık ayı sonuna kadar bir yıla ait gelir ve giderini gösterir, belediye gelirlerinin toplanmasına, hizmetlerin yapılmasına ve harcamalarına izin verir.

BÜTÇENİN HAZIRLANMASI

MADDE 120 - (Değişik : 4705 - 26.03.1945) Belediye bütçesi, belediye başkanı tarafından hazırlanarak ilgili yılın Eylül ayı başında encümene verilir. Encümen bütçeyi iki ay içinde incelemekle ödevlidir. Hazırlanan bütçe gerekçesiyle birlikte başkan tarafından Kasım ayının 1 inci günü meclise verilir.

MECLİSTE BÜTÇE MÜZAKERESİ

MADDE 121 - Meclis bütçe kararnamesi metnini madde madde, varidat ve masraf cetvellerini fasıl fasıl müzakere ve bütçeyi yapan veya fasıl ve maddelerini tadilen kabul eder.

TASDİK EDİLEN BÜTÇENİN VEKALETE GÖNDERİLMESİ

MADDE 122 - Mahalli en büyük mülkiye memurunun tasdikı ile katiyet kespeden bütçenin bir nüshası berayı malûmat valiler tarafından Dahiliye Vekâletine gönderilir.

BÜTÇENİN TASDİKI

MADDE 123 - Bütçeyi tasdika selâhiyettar makamlar, vürudu tarihinden itibaren en geç bir hafta zarfında tetkik ve tasdik ederler.

1- Bütçe kararnamesi metninde kanun ve nizamnamelerle kabili telif olmayan madde ve ibareleri tashih,

2- Belediyenin tahsile selâhiyettar olmadığı varidatı tay, veya tarife ve selâhiyeti kanuniye fevkinde konulan muhammenatı haddi kanuniye tenzil,

3- İfası belediye vazifesi cümlesinden olmayan hidematı ve bunlara ait masarifi ihraç,

4- Bütçeye konulmayan mecburi mesarife ait tahsisatı ilâve,

5- Bütçeye mevzu varidat mecburi masrafları temine kâfi değilse kanunen muayyen haddi âzamiden dun olan belediye hisse, vergi ve resimlerini âzami haddi kanuniye kadar usulen iblağ veya bu da kâfi olmazsa ihtiyari masraflardan mecburi masraflara tahsisat nakleder.

Bu suretle aynen veya tadilen tasvip edilen bütçe katileşir. Mahalli en büyük mülkiye memuru tarafından yapılan tadilâta karşı belediye meclisleri Şûrayı Devlete müracaat edebilerler. Bir hafta zarfında tasvip edilmeyen belediye bütçeleri doğrudan doğruya katileşmiş addolunur.

123 ÜNCÜ Madde HARİCİNDE BÜTÇENİN DEĞİŞTİRİLMESİ

MADDE 124 - Belediye bütçelerini tasvibe selâhiyettar makamlar 123 üncü maddede gösterilen sebep ve suretlerden gayrı bir şekilde bütçeyi tağyir edemezler.

BÜTÇE HARİCİ SARFİYAT

MADDE 125 - Katileşen bütçe haricinde nispet ve miktarı kanuna uygun olmayan varidat tahsil olunursa Türk Ceza Kanunu'nun 247 nci maddesi ahkâmı tatbik olunur. Bütçe haricinde sarfiyat tazmini müstelsim olmakla beraber faili hakkında ayrıca kanuni takibat yapılır.

BÜTÇENİN AMİRİ İTASI

MADDE 126 - Belediye reisleri, belediye bütçesinin amiri itasıdır. Muavinlerini de kendi mesuliyetleri altında amiri ita vazifesini ifaya mezun kılabilirler. Şubelere ayrılan belediyelerde reisler şube müdürlerine ikinci derece amiri ita salâhiyeti verebilirler.

MUHASİBİ MESULLER

MADDE 127 - Belediye muhasebecileri, hesap işleri müdürleri belediye bütçesinin muhasibi mesulleridir. Belediye muhasibi mesulleri zimmetindeki matlubatın takip ve tahsili hususunda ifa olunacak muamelât Devletin bu kabil muhasipleri hakkındaki muamelenin aynıdır.(*)

İDARE HESABI VE KESİNHESAP

MADDE 128 - (Değişik : 4705 - 26.03.1945) Her yıl bütçesinin kesinhesabı, hesap döneminin bitiminden sonra gelen Nisan ayı içinde sorumlu muhasibin idare hesabı ile birlikte encümene verilir. İdare hesabı ve kesinhesap 70 inci ve 86 ncı maddelere göre onanır.

MUHASEBE USULÜ

MADDE 129 - Belediyenin muhasebelerine mütaallik usul bir nizamname ile tesbit olunur.(**)

ESKİ SENE BÜTÇESİNİN DEVAMI

MADDE 130 - Her hangi bir sebeple yeni bütçe katileşmemiş ise bu muamele ikmal olununcaya kadar eski sene bütçesi tatbik olunur.

(*) Bu maddeye ek hüküm getiren 12.7.1944 tarih ve 4617 sayılı Kanun, 10.3.1954 tarih ve 6349 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle kaldırılmıştır.

(**) Bk. Bakanlar Kurulunun 11.3.1931 tarih ve 10750 sayılı Kararnamesiyle yürürlüğe konulan (BELEDİYE MUHASEBE USULÜ HAKKINDA TÜZÜK), T.C. Tüzükleri: c.1 - s.415.

İHTİYAT AKÇESİ

MADDE 131 - Her sene belediye bütçelerine mevzu varidatın sâfi miktarı hesap edilerek bu sâfi varidatın yüzde beşi işbu kanunun neşri tarihini takip eden mali sene iptidasından itibaren yirmi sene müddetle aynı bütçeye ihtiyat akçesi olarak vazolunacak ve belediyelere mahsus bin banka teessüs edinceye kadar hükümetin irae edeceği bir bankaya aynı mali senenin nihayetindsen evvel tediye edilecektir.

İHTİYAT AKÇESİ MUKABİLİNDE AVANS

MADDE 132 - Belediye idareleri bankaya tevdi edilecek işbu meblağdan teraküm edecek miktarın yüzde yetmiş beşine kadar icap eden miktarını her sene bütçesine tevkifan, ihtiyar edilecek imarat ve inşaat masrafları için sarfedilmek ve yine senesi içindeki belediye varidatı ile ödenmek üzere avans olarak bankadan istikraz edebilirler. Bu avansların behemehal senesi içinde bankaya iadeten tesviyesine belediye reisleri ve muhasebe amirleri ve bu hususta sıkı bir murakabe icrasına en büyük mülkiye memurları mecburdurlar.

BELEDİYE, KÖY VE VİLAYET MAHALLİ İDARELERİNİN BİRLİK KURMALARI

MADDE 133 - Belde ve köyler, vilâyet idarei hususiyeleri kendilerine kanunlarla verilen mecburi veya ihtiyari vazifelerin bir veya bir kaçını müşterek tesisat ve idare ile ifa için birlik tesis edebilirler.

BİRLİK NİZAMNAMESİNİN KATİLEŞMESİ

MADDE 134 - Birlik tesisi için belde, köy, idarei hususiye meclislerinin (Belediye meclisi, köy meclisi, meclisi umumi) müttefikan kabul ettikleri birlik esas nizamnamesi valinin ve birliğe dahil olanlar başka vilâyetlere mensup iseler Dâhiliye Vekilinin tasdikı ile katileşir. Birliğe diğer belde ve köylerin ve idarei hususiyelerin iltihakı birlik meclisinin tasvibi, valinin tasdiki ile ve başka vilâyetlere mensup iseler Dahiliye Vekilinin tasdikı ile olur.

NİZAMNAMEYE YAZILACAK MADDELER

MADDE 135 - Her birliğin bir esas nizamnamesi olacaktır. Nizamname âtideki mevaddı ihtiva eder.

1- Birliğin unvanı,

2- İdare merkezi,

3- Arazi itibariyle faaliyet sahasının hududu,

4- Daimi olup olmadığı, muvakkat ise kaç sene için olduğu,

5- Birliğe dahil olan mahalli idarelerin isimleri,

6- Birlik azası olan mahalli idarelerin hukuk, vezaif ve selâhiyetlerinden hangisi birliğe ve birlik icra heyetine devir ve tevdi olunduğu,

7- Birliğe dahil olan mahalli idarelerin her birinin birlik meclisi için intihap edeceği âza miktarı ve bu âza miktarının tesbitine esas olan şeraitin kaç sene de bir birlik meclisi tarafından tetkik olunacağı,

8- Birliğe dahil olan mahalli idarelerin birliğin tesis ve idame masrafına ne nispette iştirak edecekleri,

9- Birliğin varidatı,

10-Birliğe dahil olan mahalli idarelerin ve bu mahalli idarelere tabi ahalinin birlik müessesatından ne suretle istifade edebilecekleri,

11- Birlik meclisinin senede kaç defa toplanacağı,

12- Birliğin teessüsüne ve faaliyetine esas olacak diğer şartlar.

NİZAMNAMENİN DEĞİŞTİRİLMESİ, BİRLİĞİN İLGASI

MADDE 136 - Birlik nizamnamesinin tadili veya birliğin ilgası 135 nci madde ahkâmınâ tabidir.

MÜDDETİN BİTMESİ, BİRLİĞİN İLGASI HALİNDE YAPILACAK MUAMELE

MADDE 137 - Birlik müddetinin bitmesi veya birliğin ilgası halinde esas nizamnamesindeki şartlara göre alâkadarların sermayelerinin de birlik hukuk ve vecaibinden hisselerinin tefrik ve tayini birliğe dahil heyetlerin mütalâası alındıktan sonra birlik merkezinin tabi olduğu vilâyet idare heyetine aittir.

BİRLİKLER HÜKMİ ŞAHSİYETİ HAİZ AMME MÜESSESELERİDİR

MADDE 138 - Birlikler hükmi şahsiyeti haiz âmme müesseseleridir. Vazifelerini ifa ettikleri mahalli idarelerin bu vazifi ifa hususunda haiz oldukları hukuk ve selâhiyeti haizdirler. İşbu hukuk ve selâhiyeti istimal hususunda alâkadar mahalli idarelerle aralarında zuhur eden ihtilâfat, vilâyet idare heyetince ve birlik muhtelif vilâyetlere mensup mahalli idarelerden müteşekkil ise Şûrayı Devlet tarafından tetkik ve hallolunur.

BİRLİK MECLİSİ

MADDE 139 - Birlik umur ve muamelâtını senede en az iki defa toplanarak teftiş, murakabe etmek üzere birliğin bir meclisi olur.

MECLİSİN İNTİHABI AZA ADEDİ

MADDE 140 - Birlik meclisi âzası birliğe dahil olan mahalli idaelerin meclisleri tarafından belediye meclisi âzalığı için muktazi evsafı haiz kimselerden olmak üzere âzami dört sene için intihap olunur. Bu meclise birlik âzası olarak mahalli idarelerin her birinden enaz iki âza intihap olunur.

YEDEK AZA

MADDE 141 - Birlik âzası olan mahalli idarelerin meclisleri, birlik meclisleri için nizamnamede mürettep miktar âzanın yarısı kadar yedek âza intihap ederler.

MECLİSİN ÇALIŞMASI VE RİAYET EDECEĞİ MADDELER

MADDE 142 - Birlik meclislerinin âdi ve fevkalâde içtimaa daveti ve meclis reis ve kâtiplerinin intihabı meclis ruznamesinin tanzimi ve müzakeratının idaresi, inzibatının temini, birlik meclisinin salâhiyetleri ve meclis mukarreratına birlik reis veya alâkadarlar tarafından vâkı olacak itiraz üzerine işbu mukarreratın birinci ve ikinci derecede tatbik ve intacı hususlarında bu kanunun 53-61 inci maddeleriyle 63 ve 76 ncı maddeleri ahkâmı caridir.

MECLİSİN AÇILMASI, REİSİN SEÇİLMESİ

MADDE 143 - Birlik meclisi, birlik esas nizamnamesinin kanunen katileşmesi tarihinden itibaren nihayet iki ay zarfında birlik merkezinin tabi olduğu vilâyet valisi tarafından birlik merkezinde tayin olunan günde içtimaa davet ve ilk içtima vali tarafından küşat edilerek meclisin reis ve katipleri intihap olunur.

Birlik meclisi tarafından kabul edilen bütçenin ve ittihaz olunan mukarreratın tatbik ve infazı ve birlik işlerinin sevk ve idaresiyle meşgul olmak üzere birlik meclisi en çok dört sene için birlik reisini ve reis vekilii intihap eder.

Bu intihap valinin ve birlik muhtelif vilâyetler dahilinde ise Dahiliye Vekilinin tasdikı ile tamam olur.

VALİLER NE ZAMAN BİRLİK RESİ OLURLAR

MADDE 144 - Birliğe idarei hususiyeler de iştirak etmiş ise, reis ve reis vekili birlik merkezinin bulunduğu yerin valisi tarafından ve birlik bir kaç vilâyet dâhilinde ise Dahiliye Vekili tarafından tâyin olunur.

Birliklere dahil olan belediyelerden birinde reislik kanunen valiye verilmiş ise birlik reisliği vali tarafından ifa olunur. Birlik âzası olan belde ve köylerin ve idarei hususiyelerin belediye reisleri, köy muhtarları ve encümen reisleri birlik meclisinin tabii âzasındandırlar.

BİRLİK ENCÜMENİ İNTİHABI

MADDE 145 - Vazifeleri birlik meclisinin intihap devresi nihayetinde bitmek üzere her yeni meclis tarafından ilk içtimada meclis âzası arasından dördü birlik encümen âzalığına intihap olunur. Birlik reisi, encümenin tabii reisidir.

BİRLİK MECLİSİNİN VAZİFE VE SALAHİYETLERİ

MADDE 146 - Belediye meclislerinin salâhiyeti ve vezaifi hakkındaki ahkâm birlik nizamnamesi ile birliğe verilen vazife ve hukuk ve salâhiyetleri tecavüz etmemek üzere birlik meclisleri hakkında caridir.

BİRLİK REİSİNİN VAZİFE VESALAHİYETİ

MADDE 147 - Belediye reislerinin salâhiyet ve vezaifi hakkındaki ahkâm birlik nizamnamesi ile verilen vazife ve hukuk ve salâhiyetleri tecavüz etmemek üzere birlik reisleri hakkında caridir.

BİRLİK ENCÜMENİN VAZİFE VE SALAHİYETİ

MADDE 148 - Belediye encümenlerinin salâhiyet ve vezaifi hakkındaki ahkâm birlik nizamnamesiyle verilen vazife ve hukuk ve salâhiyetleri tecavüz etmemek üzere birlik encümenleri hakkında caridir.

(Ek fıkra: 2493 - 02.06.1934) Birlik merkezi, umumi müfettişlik mıntakasında bulunursa birliğin merkezi olan vilâyet valisine ait salâhiyetler, umumi müfettişe intikal eder.

(Sekizinci Faslı teşkil eden 149-153 üncü maddeler 10.3.1954 tarih ve 6349 sayılı İstanbul Birleşik İdaresinin Ayrılması Hakkında Kanunun 5 inci maddesiyle kaldırılmıştır.)

BELEDİYE TEŞKİLATI KALDIRILACAK YERLER, BELEDİYE

İNTİHAPLARINDAKİ NÜFUS ESASLARI

MADDE 154 - İkinci maddenin hükmü haricinde kalan yerlerde 1 Haziran 1930 tarihinden itibaren belediye teşkilâtı mülgadır. Buralarda Köy Kanunu tatbik olunur. Belediye mıntakasındaki nüfus miktarının her hangi bir arıza ile artıp eksilmesi belediye intihaplarına tesir yapmaz. İntihabat için her umumi tahrir neticesinde tahakkuk eden nüfus muteberdir.

BELEDİYE İNTİHAPLARININ BU KNUNA GÖRE YAPILMASI

MADDE 155 - Bu Kanunun mer'iyet kespettiği sene Eylülünden itibaren bilûmum belediye intihabatı tespit olunarak belediye meclisleri ve encümenleri bu kanuna göre teşkil ve belediye reisleri yeniden intihap olunur.

NÜFUSU 70 BİNDEN FAZLA BELEDİYELERDE MECLİS

AZASINA HUZUR HAKKI VERİLMESİ

MADDE 156 - Nüfusu 70 binden yukarı belediyelerde lüzum görüldüğü takdirde Meclis âzasına huzur hakkı verilir.

Bu huzur hakkının miktarını tayin eden meclis kararları Dahiliye Vekâletinin tasvibi ile kat'ileşir.

İMTİYALI ŞİRKETLER İÇİN BELEDİYELERE VERİLEN MÜBAYAA HAKKI

MADDE 157 - Su, elektrik, havagazı, tramvay ve emsali belediye sınırı dahilinde bulunan imtiyazlı şirketlerin mukavelenamesinde tâyin olunan müddetin hitamında mukavelenameleri mucibince Devlete intikal edecek olan bilcümle tesisat ve emval bilâbedel belediyelere devrolunur. İşbu şirketlerin imtiyazlı mukavelenameden itibaren belediyelerin müracaat ve talebi üzerine mubayaa bedeli belediye tarafından temin edilmek şartiyle hükümet vasıtasiyle mubayaa edilerek şirket tesisat ve emvali belediyelere devrolunur.

BELEDİYENİN MÜŞTEREK VE SIHHİ İŞLERİ İÇİN MAHALLİ

İDARELERLE BİRLEŞMEK HUSUSUNDA HÜKÜMETİN SALAHİYETİ

MADDE 158 - Bir beldeye civar olan yerler ile beldenin müşterek menfaatlarına taalluk eden hususatta, işin derecesine göre belediyelerle idarei hususiyeler masarifi vakıayı işbu hususatta edilecek istifadeye göre aralarında taksim ederler. Sıhhati umumiyeyi tehdit eden ahvalde idarei hususiye ve belediyelerin yalnız başlarına yapamadıkları mecburi vazifelerinde tarefeyni icbara hükümet salâhiyattardır.

BELEDİYE HUDUDU DAHİLİNDE BELEDİYELERE AİT MALLAR

MADDE 159 - (Değişik: 4342 - 25.2.1998) Belediye sınırları içinde sahipsiz arazi mahiyetindeki seyrangah harman yeri, koruluk ve bataklıkların ve belediye marifetiyle deniz, nehir ve gölden doldurulmuş olan yerlerin ve yıkılmış kale ve kulelerin metruk arsaları ve enkazının tasarruf, idare ve nezareti kaffei hukuk ve vecaibi ve varidatı ile beraber belediyelere devrolunur.

MEZARLIKLAR BELEDİYELERE AİTTİR

MADDE 160 - Metrûk ve kimsesiz mezarlıklarla vakfa ait olan umumi mezarlıklar bilûmum hukuk ve vecaibi ile belediyelere devrolunmuştur. Bu kanunun neşrinden sonra belediyeler devren alıncaya kadar satılması memnudur.

Bu kanunun neşrinden evvel Evkafça taksitle satılan mezarlıkların henüz istifa edilmeyen taksit bedelleri dahi belediyelere aittir.

Belediyeler bu kanun mucibince yapılacak nizamnameye göre en çok on seneye kadar mezarlıklara ait tesisatı ikmal ederler.

SU İÇİN BELEDİYELERCE YAPILACAK İSTİKRAZLARA

MALİYE VEKALETİNİN KEFALETİ

MADDE 161 - Belediye vergi ve resimlerinden Devlet varidatı ile birlikte cibayet olunanların on senelik tutarı karşılık gösterilerek beldelere fenni şartları haiz su getirmek için bu kanun hükümlerine göre Dahiliye Vekâletinin muvafakatiyle aktolunacak istikrazlara (Veya mütaahhitlerle aktolunan mukavelenamelerin mali ahkâmına karşı) Maliye Vekâleti kefalet eder.

MÜLGA KANUNLAR

MADDE 162 - 23 Eylül 1293 tarihli Dersaadet ve vilâyet belediye kanunları, 3 Teşrinievvel 1302 ve 3 Eylül 1306 ve 2 Teşrinievvel 1336 ve 30 Teşrinievvel 1338 tarihli zeyilleri ve 17 Kânunuevvel 1328 tarihli Dersaadet teşkilâtı belediyesi hakkındaki kanunu muvakkat ve 16 Şubat 1340 tarihli Ankara Şehremaneti kanunu ve bunların tadilâtı ve işbu kanuna muhalif bilcümle ahkâm mülgadır. 1351 numaralı kanun hükmü bakidir.

NİZAMNAME YAPILMASI

MADDE 163 - Bu kanunun tatbikı suretleri nizamnamelerle tayin olunur.

EK MADDE 1 - (3998 - 14.01.1941) Merkezleri Türkiye Cumhuriyeti hudutları haricinde olupta şubeleri vasıtasiyle Türkiye dahilinde icrayi ticaret eden müessese ve teşekküllerin aylıklı veya ücretli işi ile belediye reisliği birleşemez.

EK MADDE 2 - (5656 - 24.03.1950) Belediye meclisleri lüzum ve ihtiyaç gördükleri takdirde belediye meskenleri yapmak ve bu meskenleri belde sakinlerine kiraya vermek veya satmak işlerini mecburi belediye hizmetleri arasına koyabilirler.

Belediyeler bu maksadı sağlamak üzere bütçelerinde gerekli paraları ayırmak suretiyle döner sermaye tesisine ve kurulmuş veya kurulacak yapı ortaklarına katılmaya yetkilidirler.

Belediyeler bu kanuna göre yapacakları işlerde Artırma, Eksiltme ve İhale Kanunu hükümlerine bağlı değildirler.

EK MADDE 3 - (5656 - 24.03.1950) Belediyelerce yaptırılacak evlerin tipleri, satış ve kira şartları ve kendilerine temlik yapılcak kimselerin vasıf ve tevcih sıraları belediye meclisince düzenlenecek bir yönetmelikle tesbit olunur.

Durumları 5218 sayılı kanun hükümlerine uyan kimselere de bu kanun hükümleri dairesinde mesken sağlanabilir.

EK MADDE 4 - (5656 - 24.03.1950) Belediye meclisleri, 1580 sayılı Belediye Kanunu'nun 5116 sayılı kanunla değiştirilen 10 uncu maddesinin 19 uncu fıkrasında yazılı gelir kaynağı hasılatından; muhtaç asker ailelerinin yıllık ihtiyacı karşılandıktan sonra arta kalmış ve kalacak kısmın dörtte üçünü bu kanunda yazılı işlere tahsis etmeye yetkilidirler.

EK MADDE 5 - (150 - 02.12.1960) Ekmek ve francala imal eden fırın ve fabrikalarla, un istihsal eden değirmen ve fabrikalar, belediyenin vakı ihtıranı rağmen, inandırıcı ve kesin sebepler olmadan istihsal ve imalden kaçınırlar ise, belediyeler, mahalli en büyük mülkiye amirinin tasvibi ile bu iş yerlerini re'sen veya bilvasıta işletebilir.

Her iki halde de sadece belediye encümenlerince takdir edilecek aylık kira ile, işletmede mevcut ham ve yardımcı maddelerin ve bunların mamullerinin ve imalâtta kullanılan sair maddelerin maliyet bedeli işletme sahibine ödenir.

Her çeşit gıda ve ihtiyaç maddelerinin muhafazasına mahsus soğuk hava depoları da yukarıdaki hükümlere tabidir.

Re'sen veya bilvasıta işletme müddeti bir aydan fazla olamaz ve aleyhine adli ve idari kaza mercilerine başvurulamaz.

EK MADDE 6 - (150 - 02.12.1960) Şehir ve kasaba merkezlerinde oturan halkın ekmek ve francala ihtiyacı için gerek belediyelerce serbest piyasadan temin edilecek gerek valiliklerin talebi üzerine Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü tarafından tahsis edilecek hububattan imal olunacak unların fabrika ve değirmenlerde beher çuvalının satış fiyatına 10 kuruş zam yapılır.

Fabrika ve değirmenler bu zamdan elde ettikleri meblâğı aylık olarak ve ertesi ayın 15 inci günü akşamına kadar ilgili belediye namına Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasında açılacak bir hesaba yatırır. Yatırmıyanlar hakkında 6183 sayılı kanun hükümleri tatbik olunur.

Bu fonda toplanacak paralar münhasıran belediyelerin ihtiyacına tekabül edecek ve belediyelerin mülkiyetinde çalıştırılacak olan sıhhi ve modern ekmek fırını ve fabrikalariyle un fabrikalarının tesis ve işletilmesinde kullanılır.

EK MADDE 7 - (307 - 19.07.1963) Memur iken veya evvelce memuriyette bulunmuş olanlardan belediye başkanlığına seçilenlerin, belediye başkanlığında geçen hizmet süreleri (Her türlü özlük ve emeklilik haklarının hesabındanazarı itibare alınmak suretiyle) memuriyette geçmiş sayılır.

Emekli iken belediye başkanlığına seçilenlerin emekli maaşları kesilmez.

Sigortalı işçi iken belediye başkanlığına seçilenler sigorta prim ve aidatlarını ödediklerinde sigortalı olmaktan doğan bütün hakları devam eder.

EK MADDE 8 - (1136 - 19.03.1969) Bir kadroya bağlı olarak aylık veya ücreti beleiye bütçesinden yahut belediyenin yönetim ve denetim altındaki daire, müessese veya şirketlerden verilen müşavir ve avukatların takibettikleri dava ve işlerde, mahkeme ve icra daireleri tarafından müvekkilleri belediye, daire, müessese veya şirket lehine avukatlık ücret tarifesine göre takdir edilen avukatlık ücretinin tahsil olunan kısmı belediye veya onun yönetim ve denetimi altındaki daire, müesseseye veya şirketin hukuk işleri müdürlüğü yahut hukuk müşavirliği personeline, belediye meclisi tarafından tespit edilecek esaslara göre ve 7244 sayılı Kanundaki hadler dahilinde tevzi ve tediye olunur.

GEÇİCİ MADDE 1 - Bu Kanunun neşrinden sonra yeni meclis ve reisi intihabı yapılıncaya kadar mevcut meclis ve reisleri vazifelerine devam ederler.

GEÇİCİ MADDE 2 - (6124 - 09.07.1953) Bu kanunun neşrinden evvel yapılmış istimlâk sahalarında istimlâk gayesine veya imar plânına uygun olarak kurulacak tesisler için de bu kanun hükümlerinden faydalanırlar.

GEÇİCİ MADDE 3 - (150 - 02.12.1960) 14 Haziran 1954 tarih ve K/940 sayılı kararın 5 inci maddesinin verdiği yetkiye dayanarak Ticaret Bakanlığının 16.07.1954 tarihinde kabul ettiği esaslar dairesinde teşkil eden fonda birikmiş paralar işbu kanunun ek 2 nci maddesi ile tesis edilen fona aktarılır.

Ancak aktarılacak meblağ Ticaret Bakanlığı ile ilgili belediye arasında tesbit edilirler.

a) Nezdinde fon hesabı bulunan bankanın masrafları,

b) 30 Kasım 1960 tarihine kadar, fondan kendisine tesis ettiği fırını veya ekmek fabrikası için, tahsiste bulunulması isteğinde bulunmuş kimselere ilgili belediye ve Ticaret Bakanlığınca müştereken ödenmesi kararlaştırılacak meblağ.

fondan ödenir.

GEÇİCİ MADDE - (4231 - 20.3.1997) Subay ve astsubaylar hariç olmak üzere, 1 inci maddenin ikinci fıkrasında ve 2 nci maddeyle ilga edilen 2972 sayılı Kanunun 29 uncu maddesinin “d” bendinde öngörülen seçimler için aday veya aday adayı olan devlet memurları ile diğer kamu görevlileri, aday veya aday adaylığından istifa etmeleri veya bu sıfatların herhangi bir nedenle düşmesi hallerinde, bu Kanunun yayımından itibaren bir ay içinde müracaat etmeleri kaydıyla, eski görevlerine veya kazanılış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve dönebilirler.

MADDE 164 - Bu Kanun hükümleri 1 Eylül 1930 tarihinden başlar.

MADDE 165 - Bu Kanun hükümlerini icraya İcra Vekilleri Heyeti memurdur.