ÇEVRE DENETİMİ YÖNETMELİĞİ

R.G. Tarihi : 05/01/2002

R.G. Sayı : 24631 (M)

BİRİNCİ BÖLÜMAmaç, Kapsam, Dayanak ve TanımlarAmaçMadde 1- Bu Yönetmeliğin amacı, tesislerin kurulması, faaliyete geçmesi ve üretimin her aşamasından atıkların nihai bertarafına kadar çevrenin korunması için çevre denetiminin usul ve esaslarını düzenlemektir.

KapsamMadde 2- Bu Yönetmelik, çevre denetimiyle ilgili iş ve işlemleri, çevre denetçilerinin niteliklerini, faaliyet sahiplerinin yükümlülükleri ile denetim mercilerinin görev ve yetkilerini kapsar. Bu Yönetmelik, askeri alanların, 9/7/1982 tarihli ve 2690 sayılı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu uyarınca Atom Enerjisi Kurumunun yetki alanına giren kurum, kuruluş ve işletmelerin denetimi ile 11/1/1974 tarihli ve 14765 sayılı Resmi Gazete\'de yayımlanan İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü kapsamına giren konuların denetiminde uygulanmaz. Bakanlık ve ilgili kuruluş arasında bir protokol yapılması durumunda ikinci fıkrada belirtilen konularda bu Yönetmelik hükümleri uyarınca denetim yapılabilir.

DayanakMadde 3- Bu Yönetmelik, 2872 sayılı Çevre Kanununun 12, 15, 16 ve 30 uncu maddeleri ile 443 sayılı Çevre Bakanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2, 9 ve 42 nci maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

TanımlarMadde 4- Bu Yönetmelikte geçen;Bakanlık: Çevre Bakanlığını,Bakan: Çevre Bakanını,Genel Müdürlük: Çevre Kirliliğini Önleme ve Kontrol Genel Müdürlüğünü,Çevre Denetimi: Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde sayılan kuruluş ve işletmelerin faaliyetlerinin Çevre Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe giren yönetmeliklere uygunluğunu sağlamak için, bu mevzuatın yetkili kılmış olduğu kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyon sağlanarak faaliyetlere ilişkin bilgilerin tarafsız bir şekilde toplanmasını, değerlendirilmesini, rapor haline getirilmesini ve ilgililere bildirilmesini,Tesis İçi Denetim: Tesisin faaliyetlerinin, Çevre Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe giren yönetmeliklere uygunluğunun, alınan tedbirlerin etkili olarak uygulanıp uygulanmadığının tesis denetim görevlisi veya tesis denetim birimi aracılığı ile değerlendirilmesi ve rapor haline getirilmesini, ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜMDenetime Tabi Kuruluş ve İşletmelerMadde 5- Aşağıdaki kuruluş ve işletmeler çevre denetimine tabidir.a) 23/06/1997 tarihli ve 23028 sayılı Resmi Gazete\'de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin Ek 1 ve Ek 2 listelerinde yer alan tesisler,b) 02/11/1986 tarihli ve 19269 sayılı Resmi Gazete\'de yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğinin Ek-7 Kirletici Vasfı Yüksek Olan Tesisler ile Ek-8 İzne Tabi Tesisler Listelerinde yer alan A ve B grubu tesisler,c) 04/09/1988 tarihli ve 19919 sayılı Resmi Gazete\'de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği eki 5 ile 21 (dahil) arasındaki Tablolarda belirtilen sektörlerde yer alan tesisler,d) 20/05/1993 tarihli ve 21586 sayılı Resmi Gazete\'de yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin 2 nci maddesinde belirtilen tesisler,e) 14/03/1991 tarihli ve 20814 sayılı Resmi Gazete\'de yayımlanan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği uyarınca yükümlülüğü bulunan tesisler,f) 11/07/1993 tarihli ve 21634 sayılı Resmi Gazete\'de yayımlanan Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği uyarınca yükümlülüğü bulunan tesisler, g) 27/08/1995 tarihli ve 22387 sayılı Resmi Gazete\'de yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği uyarınca yükümlülüğü bulunan tesisler,h) Çevre Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmelikler uyarınca yükümlülüğü bulunan diğer tesisler ile hakkında ihbar ya da şikayet bulunan tesisler. 

Denetime Tabi Kuruluş ve İşletmelerin YükümlülükleriMadde 6- Denetime tabi kuruluş ve işletmeler;a) Faaliyet-Tesis Bilgi Formunu, bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde belirtilen esaslara göre düzenleyerek Bakanlığa göndermekle,b) Tesis içi yıllık çevre denetim programları düzenlemekle ve tesisin faaliyet alanına uygun niteliklere sahip bir tesis denetim görevlisi veya tesis denetim birimi aracılığı ile tesis içi çevre denetiminin sürekli yapılmasını sağlamak, sonuçlarını dosyalamak ve muhafaza etmekle,c) Tesis içi denetim için gerekli ölçüm ve analizleri 27/10/1999 tarihli ve 4457 sayılı Türkiye Akreditasyon Kurumu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun hükümlerine göre akredite edilmiş laboratuvarlara sahip olan özel ve kamu kurum ve kuruluşlarına yaptırmakla,d) Bakanlık denetim görevlisinin tesise girmesini, güvenliğini ve denetim için gerek görülen personel, taşıt ve her türlü ekipmanı sağlamakla,e) Bakanlık denetim görevlisince gerekli görülen hallerde ve/veya itiraz durumunda ölçüm ve analizlerin giderlerini karşılamakla,f) Denetim için istenilen bilgi ve belgeleri öngörülen sürede ve eksiksiz olarak vermekle, yükümlüdür.

Tesis İçi DenetimMadde 7- Tesis içi denetimler tesis denetim görevlisi veya tesis denetim birimi tarafından yapılır.Denetime tabi kuruluş ve işletmelerden hangilerinin tesis denetim birimi kuracağı, hangilerinin tesis denetim görevlisi istihdam edeceği, bu kuruluş ve işletmelerin 9 uncu madde uyarınca düzenleyecekleri Faaliyet-Tesis Bilgi Formunun değerlendirilmesi sonucunda Bakanlık tarafından belirlenir ve ilgili kuruluş ve işletmeye bildirilir. Kuruluş ve işletmeler bildirim tarihindenotuz gün içinde tesis denetim görevlisi istihdam eder ya da tesis denetim birimi kurar.Tesis denetim görevlisi veya tesis denetim birimi, tesisi düzenli aralıklarla kontrol ederek Çevre Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe giren yönetmeliklerde belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilip getirilmediğini tespit etmek, tesis içi denetim raporu hazırlamak, tesis sahibine sunmak ve Bakanlıkça yapılacak denetimler sırasında istenen bilgi ve belgeleri sağlamakla yükümlüdür.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜMÇevre Denetiminin Usul ve EsaslarıYetkili BirimlerMadde 8- Bakanlığın denetimle yetkili birimleri, Teftiş Kurulu Başkanlığı, Çevre Kirliliğini Önleme ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Çevresel Etki Değerlendirmesi ve Planlama Genel Müdürlüğü, İl Çevre Müdürlükleri ve 383 sayılı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Kurulmasına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin 25 inci maddesine göre, özel çevre koruma bölgelerinde Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığıdır. Çevre Kanunu ve bu Kanun uyarınca yürürlüğe konulan yönetmeliklerin yetkili kıldığı kurum ve kuruluşların denetim yetkileri saklıdır. Ancak bu kuruluşlar tarafından müstakil olarak yapılacak denetimlerin sonuçlarıBakanlığa bildirilir.

Faaliyet-Tesis Bilgi FormuMadde 9- Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinin (a), (b), (c), (d), (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen kuruluş ve işletmeler, Ek 1\'de yer alan Faaliyet-Tesis Bilgi Formlarını, işletme ruhsatını aldıkları tarihten itibaren otuz gün içinde bulundukları İl Valilikleri veya Sanayi ve Ticaret Odalarına başvurarak alırlar. Faaliyet-Tesis Bilgi Formu iki nüsha olarak düzenlenir.Bir nüshası tesiste bulundurulur. Diğer nüshası kırkbeş gün içinde Genel Müdürlüğe intikal ettirilir.Genel Müdürlüğe intikal ettirilen faaliyet-tesis bilgi formları incelenerek eksik formlar tamamlanmak üzere iade edilir. Kuruluş ve işletmeler eksiklikleri otuz gün içinde tamamlayarak formları Genel Müdürlüğe iletmek zorundadır.Kuruluş ve işletmeler, faaliyet-tesis bilgi formunda yer alan bilgilerdeki değişiklikleri, değişikliğin meydana geldiği tarihten itibaren otuz gün içinde Genel Müdürlüğe bildirmek zorundadır. Form düzenlemeyen, yanlış ve yanıltıcı bilgi veren kuruluş ve işletmeler Çevre Kanununun 21 inci maddesinin (c) bendi ve 26 ncı maddesine göre cezalandırılır.Genel Müdürlük eksiksiz olarak düzenlenen faaliyet-tesis bilgi formlarını her tesis için ayrı ayrı kodlayarak tesislere bir sicil numarası verir. Faaliyet-tesis bilgi formlarındaki bilgiler Bakanlıkça yapılacak denetim, istatistik ve envanter çalışmalarında değerlendirilir.

Yıllık Denetim ProgramıMadde 10- Yıllık denetim programı, Genel Müdürlükçe Teftiş Kurulu Başkanlığı, Çevresel Etki Değerlendirmesi ve Planlama Genel Müdürlüğü, Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı ve İl Çevre Müdürlüklerinin işbirliği ile bir önceki yılın Aralık ayında hazırlanır ve Bakan tarafından onaylanarak yürürlüğe girer. Bu programla, yıl içinde merkezden ve yerinden denetlenecek kuruluş ve işletmeler, denetim süresi, denetimde görevlendirilecek personel ve grup halinde yapılacak denetimlerde görev bölümü belirlenir. Kaza, ihbar, şikayet gibi durumlarda veya Bakanlıkça gerek görüldüğü hallerde yıllık denetim programına bağlı olmaksızın denetim yapılır. Yıllık denetim programı, Çevre Kanunu ve bu Kanun uyarınca yürürlüğe konulan yönetmeliklerin denetim konusunda yetkili kıldığı kurum ve kuruluşlara da bildirilir ve gerekli işbirliği ve koordinasyon sağlanır.

BildirimMadde 11- Yıllık denetim programına alınan kuruluş ve işletmelere, yıllık denetim programına alındıkları bildirilir. Kaza, ihbar, şikayet gibi durumlarda ve Bakanlığın program dışı denetime gerek gördüğü hallerde bildirim yapılması zorunlu değildir.

Görevlendirme OnayıMadde 12- Bakanlık denetim görevlileri, yıllık denetim programı çerçevesinde bağlı bulundukları denetimle yetkili birimin en üst amirinin onayı ile görevlendirilirler. Kaza, ihbar ve şikayet gibi durumlarda ve Bakanlığın program dışı denetime gerek gördüğü hallerde yıllık denetim programına bağlı olmaksızın görevlendirme yapılır.

Kimlik KartıMadde 13- Bakanlık müfettişleri hariç olmak üzere, denetimle görevlendirilen personel için Bakanlıkça bir kimlik kartı düzenlenir. Bakanlık denetim görevlileri yaptıkları denetimler sırasında bu kimlik kartlarını ve görevlendirme onaylarını tesis sahibine göstermek zorundadır. Kimlik kartları iki yılda bir yenilenir. Denetim görevinden herhangi bir nedenle sürekli ayrılanların kimlik kartları geri alınır.

Çevre Denetim FormuMadde 14- Bakanlık denetim görevlileri, denetimler sırasında Bakanlıkça hazırlanacak çevre denetim formunun ilgili bölümlerini iki nüsha olarak düzenlerler. Denetim formlarının bir nüshası denetim görevlisinin bağlı olduğu birim tarafından, diğer nüshası ise Genel Müdürlükçe muhafaza edilir. Muhafaza süresi Genel Müdürlükçe belirlenir.

Uygunluk TespitiMadde 15- Bakanlık denetim görevlilerince, çevre denetim formunda ölçüm gerektiren hususlara uyulup uyulmadığı, 27/10/1999 tarihli ve 4457 sayılı Türkiye Akreditasyon Kurumu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun hükümlerine göre akredite edilmiş özel ve kamu kurum ve kuruluşlarına firmaca yaptırılacak ölçüm sonuçlarına göre değerlendirilir.

Denetim TutanağıMadde 16- Bakanlık denetim görevlileri, 17 nci madde uyarınca süre verilmesini gerektiren bir durum tespit ettiklerinde ve denetimin bitiminde Ek 2\'de yer alan çevre denetim tutanağını üç nüsha olarak düzenlerler. Tutanağın bir nüshası tesis sahibince, ikinci nüshası mahallin en büyük mülki amirince, üçüncü nüshası ise Genel Müdürlükçe muhafaza edilir. Muhafaza süresi Genel Müdürlükçe belirlenir. Bakanlık denetim görevlileri denetim esnasında tespit ettikleri cezai müeyyide gerektiren durumları ve önerdikleri süreleri gecikmeksizin 2872 sayılı Çevre Kanunu ile belirtilen idari ceza vermeye yetkili amirlerebildirirler.

Faaliyetin DurdurulmasıMadde 17- Yapılan denetim sırasında, Çevre Kanununda belirtilen yasaklara uyulmadığının veya yükümlülüklerin yerine getirilmediğinin saptanması durumunda mahallin en büyük mülki amirince kurum, kuruluş, işletmelere yasaklara aykırı faaliyetin düzeltilmesi ve kanunda belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmesi için;a) Çevre Kanununun 8 inci maddesi ile 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen yasağa uymayanlara otuz gün,b) Çevre Kanununun 11 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmesine yönelik iş termin planının hazırlanması için otuz gün,c) Çevre Kanununun 11 inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmesi için on gün,d) Çevre Kanununun 12 nci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmesi için on gün,e) Çevre Kanununun 13 üncü maddesi uyarınca yönetmelikle belirlenen yükümlülüklerin yerine getirilmesi için otuz gün,f) Çevre Kanununun 14 üncü maddesinde belirtilen yasaklara uymayan ve önlemleri almayanlara otuz gün süre verilir.Çevre Kanununun 10 uncu maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen kuruluş ve işletmelerin faaliyetlerinin durdurulması, 23/06/1997 tarihli ve 23028 sayılı Resmi Gazete\\\'de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin 28 inci maddesi hükümlerine tabidir. Bu süreler sonunda yasaklara uymayan veya yükümlülüğünü yerine getirmeyen kurum, kuruluş veya işletmelerin faaliyeti, yasağın veya yerine getirilmeyen yükümlülüğün çeşit ve niteliğine göre kısmen veya tamamen süreli veya süresiz olarak durdurulur. Çevre kirliliğinin toplum sağlığı yönünden tehlike yarattığı hallerdefaaliyet, süre verilmeksizin kısmen veya tamamen durdurulur.

Denetim RaporuMadde 18- Bakanlık denetim görevlileri denetimin tamamlanmasını takip eden bir ay içinde denetim raporunu hazırlar. Bu raporda;a) Denetim sırasında tespit edilen eksiklikler, bu eksikliklerin giderilmesi için tanınan süre, bu süre içinde eksikliğin giderilipgiderilmediği, 17 nci maddenin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca iş termin planı verilmesi halinde bu planın gereklerinin yerine getirilmesi için alınması gereken önlemler ve diğer tedbirler,b) Cezai müeyyide uygulanmasını gerektiren durumlarda önerilen cezalar ile yasal dayanakları ve denetim görevlisinin tesis içi denetime ilişkin önerileri yer alır.Denetim raporlarının bir nüshası tesis sahibine, ikinci nüshası mahallin en büyük mülki amirine, üçüncü nüshası Bakanlık ilgili birimine gereği yapılmak üzere gönderilir.

Denetim Sonuçlarının DeğerlendirilmesiMadde 19- Denetim raporları, Bakanlıkça hazırlanan yıllık denetim programlarının sona ermesini müteakip denetimle yetkili birim amirlerince değerlendirilir. Değerlendirme sonuçları ile öneriler Bakanlık makamına sunulur ve yıllık denetim programlarının hazırlanmasında dikkate alınır.

Gizliliğe RiayetMadde 20- Bakanlık denetim görevlileri, denetim esnasında öğrendikleri ticari sır mahiyetindeki bilgileri açıklayamazlar. Aksi halde haklarında yürürlükteki mevzuat hükümleri uyarınca yasal işlem yapılır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜMBakanlık Denetim GörevlileriBakanlık Denetim Görevlilerinde Aranacak NiteliklerMadde 21- Bakanlık ve bağlı kuruluşunda uzman ve uzman yardımcısı olarak çalışan personel, bunların sayılarının yetersiz olması durumunda en az dört yıllık yüksekokul bitirmiş ve Bakanlıkça düzenlenecek eğitim programını tamamlamış olan diğer personel denetim görevlisi olabilir.

Denetim Görevlilerinin EğitimiMadde 22- Bakanlık, denetim görevlilerinin eğitimi amacıyla gerekli görülen sürelerde uygulamalı eğitim programları düzenler.Eğitim ve yeterlik programlarının düzenlenmesi ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.

BEŞİNCİ BÖLÜMÇeşitli HükümlerYürürlükten Kaldırılan HükümlerMadde 23- 02/11/1986 tarihli ve 19269 sayılı Resmi Gazete\'de yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğinin 57, 58, 59, 60 ve 61 inci maddeleri, 04/09/1988 tarihli ve 19919 sayılı Resmi Gazete\'de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinin 52 nci maddesinin (C) ve (D) bentleri yürürlükten kaldırılmıştır.

Düzenleme YetkisiMadde 24- Bakanlık gerekli gördüğü hallerde Yönetmeliğin uygulanması ile ilgili tebliğler çıkarabilir.

YürürlükMadde 25- Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

YürütmeMadde 26- Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre Bakanı yürütür.

Geçici Madde 1- Akredite edilmiş özel ve kamu kurum ve kuruluşlarının sayısı yeterli düzeye ulaşıncaya kadar, Bakanlık denetim görevlileri, çevre denetim formunda ölçüm gerektiren hususları, Bakanlıkça yapılacak ya da Bakanlıkça belirlenen özel ve kamu kurum ve kuruluşlarına yaptırılacak ölçüm sonuçlarına göre değerlendirirler.

Geçici Madde 2- Bu Yönetmeliğin yayımlandığı tarihte faaliyette bulunan kuruluş ve işletmeler, Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren 9 uncu maddede öngörülen sürelerde Faaliyet-Tesis Bilgi Formunu temin edip, Genel Müdürlüğe intikal ettirmek zorundadır.